Chó Phú Quốc tự đào hang để đẻ

Được liệt vào hàng “tứ đại danh khuyển” của Việt Nam (cùng với chó dingo Đông Dương, chó Bắc Hà, H'mông cộc), chó Phú Quốc là một trong những giống chó tinh khôn nhất thế giới. Chúng nổi danh vì sự thông minh, trung thành. Hiện ở đảo Phú Quốc có 2 cơ sở bảo tồn giống chó bản địa và còn có một sản phẩm du lịch rất độc đáo: đua chó.

Giống chó quý hiếm

Đến đảo ngọc Phú Quốc, một trong những ấn tượng đặc biệt đối với du khách là loài chó bản địa ở đây. Theo người dân địa phương, chó Phú Quốc là loài chó hoang ở trên đảo trước khi có con người đến sinh sống.

Giống chó xoáy Phú Quốc không chỉ nổi tiếng trong nước và được nhắc đến nhiều trong lịch sử Việt Nam mà còn nổi danh trên thế giới vì những đặc tính hết sức vượt trội của chúng. Tuy nhiên, những phẩm chất đó bị phai nhạt nhiều ở những chú chó lai, mà ở những vùng đông dân cư ở Phú Quốc bây giờ, hầu hết là chó lai. Muốn tìm “hàng thứ thiệt” - tức những chú chó thuần chủng thì phải cất công đến những vùng xa nhất của đảo, cộng thêm may mắn thì mới gặp. Rất may, Phú Quốc đã có cơ sở bảo tồn giống chó quý của địa phương, chuyên nuôi và huấn luyện chó Phú Quốc thuần chủng.

Chó Phú Quốc chơi đùa trên bãi biển

Háo hức đi tìm những chú chó bản địa, chúng tôi đến Trung tâm Bảo tồn chó xoáy Phú Quốc ở ấp Cây Thông Ngoài, xã Cửa Dương. Chúng có đặc điểm dễ phân biệt với các giống chó khác là xoáy lông trên lưng. Nhưng như vậy chưa đủ để xác định một chú chó Phú Quốc thuần chủng. Hướng dẫn chúng tôi tham quan khu bảo tồn, anh Hữu Mạnh - huấn luyện viên của trung tâm cho biết, một chú chó Phú Quốc thuần chủng phải đáp ứng đủ 6 tiêu chí: xuất xứ từ Phú Quốc; có xoáy lưng tự nhiên; chân màng vịt; ngực nở, bụng thon; lông ngắn dưới 2cm; đuôi cong vót cần câu.

Chúng tôi được ngắm nghía “no mắt” đàn chó Phú Quốc cực kỳ quý của Trung tâm bảo tồn vì tất cả gần 200 con ở đây đều mang trong mình nguồn gen bản địa thuần chủng. Chúng có đầu nhỏ, cổ, mõm và tai đều dài. Đôi mắt tinh khôn luôn nhìn thẳng, dáng đi đĩnh đạc, nhẹ nhàng khoan thai. Có con xoáy lưng như bờm ngựa, có con xoáy như hình kiếm hoặc mũi tên. Bộ lông mịn mượt như nhung và ôm sát cơ thể, làm nổi bật thân hình thon gọn với cơ bắp rắn chắc, khỏe mạnh.

Chó Phú Quốc có 3 màu lông: vện, mực, vàng lửa. Trong đó, những con vện khôn nhất và người dân Phú Quốc coi chúng như những con cọp vì màu lông đốm - đen - vàng của chúng. Giá những con vện cũng đắt nhất: chó 3 tháng rưỡi tuổi giá 10 triệu đồng/con màu vện mờ, nếu màu vện rõ thì giá gấp đôi. Những con lông màu mực hoặc vàng lửa thì giá tương đương nhau, khoảng 5-6 triệu đồng/con cỡ 2kg.

Một chú chó xoáy Phú Quốc to nhất cũng chỉ nặng chừng 25kg. Tuy khá nhỏ con nhưng giống chó này tỏ ra là một loài chó săn có nhiều ưu điểm vượt trội. Các huấn luyện viên cho chúng tôi xem nhiều màn biểu diễn của chó xoáy cho thấy chúng rất tinh khôn, khi đã xác định được lãnh địa thì chúng luôn làm chủ hoàn toàn lãnh địa của mình.

Đua chó trong trường đua địa hình

Không có bất cứ một người lạ, vật lạ nào rơi vào lãnh địa của chúng mà không bị chúng phát hiện. Chúng có thể chạy rất nhanh để đuổi bắt con mồi giữa nhiều chướng ngại vật mà tuyệt đối không trượt ngã hay va vấp nhờ khả năng hãm phanh để chuyển hướng vô cùng nhanh chóng và tài tình đến mức kinh ngạc. Chó Phú Quốc khi đuổi bắt con mồi thì sẽ truy tìm đến cùng và rất ít khi bỏ cuộc.

Trong các chuồng nuôi, những chú chó Phú Quốc vẫn thể hiện rõ đặc tính độc lập và hoang dã. Chúng tự đào hang để sinh sống. Con đực thường đào hang sâu 0,5-0,7m để nằm ngủ. Con cái thì đào hang sâu 1-1,2m để đẻ. Mỗi năm chúng đẻ 2 lứa, mỗi lứa 4-6 con. Chúng trưởng thành ở độ tuổi khoảng 1 năm, tuổi thọ chừng 16 năm.

“Với đặc tính hoang dã, chúng thường sống theo bầy đàn. Ở đây chúng tôi nhốt mỗi bầy một chuồng riêng. Mỗi chuồng 4-5 con nếu chúng hợp nhau. Nếu không hợp mà nhốt chung, chúng sẽ cắn nhau đến chết để giành lãnh thổ hoặc con cái. Những con hiếu động hơn cả, chuyên leo ra ngoài cũng phải nhốt riêng một khu, có lưới thép vây phía trên” - anh Mạnh nói.

Độc đáo đua chó

Muốn thưởng lãm những đặc tính tuyệt vời riêng có của chó Phú Quốc, phải xem cuộc đua chó. Mỗi cuộc đua thường có từ 3-5 chú chó tham gia. Trường đua địa hình có 4 đường đua, mỗi đường dài 100m, gồm 12 loại địa hình khác nhau mô phỏng địa hình đồng bằng, rừng, ao hồ, đồi núi. Sau tiếng còi của người quản chó, các “vận động viên” bắt đầu xuất phát, chạy qua các gốc cây, qua đường đua tốc độ rồi tiếp tục leo cây, vượt qua cầu khỉ, hầm chui dưới đất, đồi gò, hồ nước… mới về đích.

Hiện nay nhiều địa phương trong cả nước đã đưa giống chó xoáy Phú Quốc về nhân giống trong đất liền. Trong ảnh: Đàn chó Phú Quốc nuôi tại một trang trại ở xã Liên Am, Vĩnh Bảo, Hải Phòng.

Khi chạy tốc độ, chúng bay vút đi như xé gió. Khi vượt các chướng ngại vật, chúng vô cùng nhanh nhẹn và linh hoạt, uyển chuyển. Chúng chinh phục độ cao nhẹ nhàng như những con mèo - chó Phú Quốc là loài chó hiếm hoi không sợ độ cao. Theo các huấn luyện viên, chó Phú Quốc có thể leo lên độ cao đến 5m nhưng khi tiếp đất dễ bị thương nên Trung tâm chỉ giới hạn ở độ cao hơn 2m. Không chỉ leo trèo thoăn thoắt, chúng còn bơi lội cực giỏi nhờ chân có màng như chân vịt. Vượt qua vùng nước sâu chỉ là trò chơi đối với chúng.

Các huấn luyện viên cho hay, việc huấn luyện chó Phú Quốc không tốn nhiều công sức vì chúng rất thông minh. Chúng thực hiện mệnh lệnh một cách nhanh chóng và rất chính xác. Chỉ qua vài tuần huấn luyện, chúng có thể làm theo mệnh lệnh của huấn luyện viên như leo trèo hay nhặt rác…

Khách xem đua chó rất đông, trong đó có nhiều khách nước ngoài, họ rất thích thú. Vì thế, mới đây, Phú Quốc có thêm một khu bảo tồn và biểu diễn chó xoáy tại ấp Suối Mây, xã Dương Tơ. Khu này sẽ gây nuôi và bảo tồn đàn chó xoáy lên đến khoảng 1.000 con, trở thành một trong những điểm nhấn của du lịch Phú Quốc.

Hân Minh