Na chín thì mít mất ngon, đúng như kinh nghiệm của người xưa, cứ mỗi độ nắng hanh lên trái mít bắt đầu có vị sượng sượng, dần mất đi độ ngọt. Thay vào đó, trái na lại trở nên chín mềm, thơm ngát, cùng với vô vàn loại quả mang hương vị thơm ngon của mùa thu, như: ổi, nhãn, quất hồng bì, thị, hồng,... bắt đầu được bày bán la liệt tại các quầy hàng ở chợ, trong các siêu thị hay trên các gánh hàng rong ở nhiều tuyến phố.

Có nguồn gốc ở vùng Châu Mỹ nhiệt đới, trái na còn có tên gọi khác như mãng cầu ta, sa lê, phan lệ chi.... Quả na khi chín có vị ngọt và mùi thơm. Đặc biệt, thịt quả mềm, nhất là na dai. Loại quả này chứa nhiều dinh dưỡng, tốt cho người mới ốm dậy, phụ nữ sau sinh hay người cao tuổi.

Mỗi năm, na chỉ cho thu hoạch một lần vào khoảng tháng 7 cho tới tháng 9; thời điểm chín rộ nhất vào tháng 8 dương lịch. Theo một số tiểu thương, huyện Chi Lăng (Lạng Sơn) được coi là vựa na lớn nhất cả nước. Đặc biệt là khu vực Đồng Bành (Lạng Sơn) trồng nhiều na dai và thị trấn Đồng Mỏ (Lạng Sơn) trồng nhiều na bở.

Nhiều người ưa thích trái na bở truyền thống. Đối với na bở, người mua nên chọn những quả cuống nhỏ, tròn, khi chín mềm không bị nứt để tránh các loại côn trùng xâm nhập vào bên trong thịt quả. Đầu mùa, na bở thường được bán với giá khá cao, khoảng từ 80 ngàn đồng đến 90 ngàn đồng/kg, thậm chí có giá đến hơn 100 ngàn đồng/kg nếu bán vào dịp ngày rằm, mùng một để khách lễ chùa, thắp hương.

Khi vào chính vụ, na loại 1, quả to đẹp, có giá từ 40 ngàn đồng đến 60 ngàn đồng/kg; na loại 2, quả vừa và nhỏ có giá 30 ngàn đồng đến 35 ngàn đồng/kg.

Thường thì na dai xuất hiện muộn hơn na bở, nhưng lại có nét hấp dẫn riêng. Trái na dai mềm, ngọt, có thể bảo quản được lâu. Khi ăn, na dai có vị thơm, ngọt sắc, vỏ màu xanh, mềm, thịt trắng, ít hạt; hơn nữa cũng dễ bóc vỏ, dễ tách hạt ra khỏi thịt quả nên cũng có nhiều người ưa thích. Muốn có na ngon, người mua nên chọn những quả vẫn còn tươi, không thâm đen, nứt nẻ, cuống bám ở thịt quả.

HẢI HẬU