Thực trạng các nhà máy nước mini

Từ năm 1998 đến năm 2015, trên địa bàn thành phố Hải Phòng đã đầu tư xây dựng 161 Nhà máy nước nông thôn có công suất dưới 1.000 m3/ngày đêm. Đến thời điểm hiện tại, do tình trạng suy giảm chất lượng nguồn nước thô, đã có 62 nhà máy nước nông thôn phải dừng hoạt động cấp nước và chuyên giao vùng phục vụ cho các nhà máy nước có chất lượng tốt hơn.

Tính đến thời điểm hiện tại, có 113 nhà máy tham gia cấp nước cho khu vực nông thôn (99 nhà máy nông thôn xây dựng theo chương trình  mục tiêu quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn; 10 nhà máy nước đô thị tham gia cấp nước cho khu vực nông thôn, 4 nhà máy nước xây dựng tại nông thôn bằng nguồn vốn khác).

Thống kê của UBND thành phố, trong tổng số 113 nhà máy có 31 nhà máy nước hoạt động bền vững, duy trì chất lượng nước ổn định, lâu dài, nguồn nước thô có chất lượng tốt; 27 nhà máy nước hoạt động bình thường chất lượng nước ổn định.

Tuy nhiên về lâu dài, các nhà máy này không có khả năng nâng cấp đáp ứng nhu cầu sử dụng nước ngày càng nhiều về số lượng và chất lượng; còn lại 55 nhà máy khó có thể duy trì chất lượng ổn định do chịu tác động lớn từ nguồn nước thô cấp từ các tuyến kênh thủy lợi cấp cho nông nghiệp.

Hiện tại, phần lớn các nhà máy đã cải tạo, nâng cấp, cấp nước theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống đều có vùng phục vụ từ 3 xã trở lên đủ điều kiện để nâng cấp theo Quyết định số 07/2017/QĐ-UBND ngày 25/8/2017 của Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng về việc ban hành quy định điều kiện, tiêu chí lựa chọn các tổ chức, cá nhân thực hiện chương trình đầu tư, cải tạo, mở rộng dự án cấp nước sạch nông thôn trên địa bàn thành phố hải phòng…

Kết quả rà soát chi tiết tại 113 nhà máy cấp nước cho khu vực nông thôn đang hoạt động cho thấy, số dân được dùng nước/tổng số dân là: 1.118.587 người trên tổng số 1.188.617 (số khách hàng tương ứng với số dân trên là: 351.831 hộ trên tổng số 374.913 hộ dùng nước), đạt 94,1%.

Số dân được cấp nước từ các Nhà máy nước tập trung đạt Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt (QCVN01- 1:2018/BYT); hoạt động bền vững, chất lượng nước tốt được duy trì ổn định là: 884.300 người, chiếm tỷ lệ 74,4% (trong đó riêng Công ty Cổ phần Cấp nước Hải Phòng đã mở rộng vùng phục vụ cấp nước cho 76.232 khách hàng tại khu vực nông thôn tại 50 xã và thị trấn khu vực nông thôn).

Số dân được cấp nước từ các Nhà máy nước tập trung đạt quy chuẩn nhưng không bền vững chưa ổn định từ các nhà máy nước còn lại: 234.100 người, chiếm tỷ lệ 19,7%. Số dân sử dụng nước hợp vệ sinh từ các nguồn khác: 70.217 người, chiếm tỷ lệ 5,9%. 

Triển khai nhiều cơ chế, chính sách 

Để kêu gọi các tổ chức, cá nhân đầu tư, kinh doanh nước sạch nông thôn, từ năm 2016 đến 2018, thành phố Hải Phòng đã triển khai các nghị quyết của HĐND, quyết định của UBND thành phố về cơ chế và chính sách đối với các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực trên. Nhiều nhà máy cấp nước nông thôn đã được cải tạo, nâng cấp.

Để đảm bảo mục tiêu đến hết năm 2025, 100% người dân nông thôn được cấp nước đạt Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt (QCVN 01-1:2018/BYT), thành phố chủ trương định hướng cấp nước nông thôn như sau: Tiếp tục mở rộng cung cấp nước từ các nhà máy nước đô thị cho các khu vực các xã nông thôn liền kề và các xã đã được cấp một phần hoặc toàn bộ từ các nhà máy nước đô thị; hỗ trợ, khuyến khích đầu tư, nâng cấp các nhà máy nước nông thôn đảm bảo các điều kiện (như nguồn nước thô chất lượng tốt từ các tuyến sông tự nhiên trong vùng không bị ảnh hưởng xâm nhập mặn như thượng lưu các tuyến sông: Hoá, Luộc, Lạch Tray, sông Cấm và nguồn khai thác từ các tuyến kênh thuộc các hệ thống thuỷ lợi được bảo vệ để cấp nước thô cho sản xuất nước sạch như Hồ Sông Giá, Sông Rế, Hòn Ngọc, Chanh Dương, Đa Độ...

Đầu tư xây dựng mới một số nhà máy nước tại các khu vực các xã đang được cấp nước từ các nhà máy nước mini không đảm bảo chất lượng phải dừng hoạt động nhưng khó khăn trong việc tiếp cận các nhà máy nước đô thị và các nhà máy nước được đầu tư mở rộng… Cho phép xây mới, nâng cấp, mở rộng các công trình, hệ thống cấp nước sạch nông thôn trên địa bàn thành phố đối với các công trình; chủ đầu tư đảm bảo đủ điều kiện cụ thể: Đối với các công trình, hệ thống cấp nước đã cấp nước đạt Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sinh hoạt (QCVN:01-1/2018-BYT), đảm bảo hoạt động bền vững, cho phép và hỗ trợ để tiếp tục nâng cấp để mở rộng, nâng công suất đáp ứng yêu cầu cấp nước trong vùng phục vụ theo từng thời kỳ quy hoạch.

Đối với các công trình, hệ thống cấp nước không đảm bảo duy trì chất lượng ổn định, không đủ điều kiện để nâng cấp: khuyến khích hợp tác, liên doanh hoặc chuyển nhượng quyền kinh doanh theo quy định của pháp luật, tận dụng hệ thống hạ tầng phân phối nước đã đầu tư tiếp tục phân phối bán lẻ nước sạch đến hộ tiêu thụ đã ký kết. Thực hiện dừng hoạt động đối với các nhà máy nước không đảm bảo chất lượng. Đối với các tổ chức, cá nhân đã ký kết thoả thuận dịch vụ cấp nước với Uỷ ban nhân dân cấp xã (còn hiệu lực) và đang thực hiện cấp nước theo thoả thuận từ các nhà máy nước thuộc đối tượng phải dừng hoạt động, cần khuyến khích thực hiện việc chuyển nhượng hạ tầng hệ thống phân phối nước đã đầu tư, chuyển nhượng quyền kinh doanh hoặc liên kết với các đơn vị cấp nước đạt quy chuẩn để tiếp tục kinh doanh bán lẻ nước sạch trên địa bàn.

Cùng với đó, có cơ chế khuyến khích và thu hút đầu tư như: xã hội hóa, tạo cơ sở pháp lý để khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, khai thác, quản lý và kinh doanh các công trình, dịch vụ cấp nước sinh hoạt nông thôn. Tiếp tục thực hiện chính sách ưu đãi, khuyến khích, thu hút đầu tư; hỗ trợ về đất đai, đầu tư xây dựng đối với các đơn vị đủ điều kiện nâng cấp, mở rộng nhà máy cấp nước nông thôn theo các quy định của Chính phủ. Tiếp tục triển khai gói hỗ trợ lãi xuất vốn vay theo Nghị quyết số 136/2016/NQ-HĐND đối với các doanh nghiệp được phép đầu tư, nâng cấp, mở rộng hệ thống cấp nước đạt quy chuẩn; trong đó bao gồm cả kinh phí thực hiện việc nhận chuyển nhượng vùng phục vụ; kinh phí mua lại hạ tầng hệ thống phân phối nước của các đơn vị cấp nước phải dừng hoạt động; xây dựng, bổ sung và hoàn thiện một số cơ chế chính sách đối với doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nước sạch nông thôn…

TRUNG KIÊN