Nhìn lại những năm gần đây, kể cả trước thời điểm diễn ra đại dịch Covid-19, tranh chấp thương mại giữa các nền kinh tế lớn luôn xảy ra, và lần nào cũng vậy đều tác động tiêu cực đến kinh tế thế giới. Có thể kể những cuộc xung đọt thương mại điển hình như Mỹ - Trung Quốc, hoặc ngay cả Mỹ với các nền kinh tế đồng minh như Nhật Bản hay EU.

Trên thực tế, đối đầu thương mại giữa các nền kinh tế lớn nhất thời sẽ tạo ra cơ hội cho một số quốc gia, nhưng cũng gây ảnh hưởng tiêu cực không nhỏ. Bởi lẽ trong bối cảnh hội nhập quốc tế, những quốc gia hội nhập càng sâu, càng rộng, mức độ ảnh hưởng càng lớn. Điển hình nhất là ảnh hưởng của các chuỗi cung ứng hàng hóa và các chuỗi giá trị bị chi phối bởi thị trường tiền tệ.

Ngay tại thời điểm này, những biến động xuất hiện trên thị trường tiền tệ thế giới đang mang lại tác động đa chiều, ảnh hưởng mạnh mẽ đến quá trình sản xuất và lưu thông hàng hóa, đặc biệt là hoạt động xuất nhập khẩu của các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Có nhiều nguyên nhân được đưa ra cho đợt biến động lần này, nhưng nguyên nhân được nhắc đến nhiều nhất có lẽ chính là cảnh báo về một cuộc chiến tiền tệ giữa Mỹ và các nền kinh tế lớn còn lại.

Đáng chú ý, theo một thông tin mới được công bố, đồng Nhân dân tệ (CNY) của Trung Quốc đã mất giá kỷ lục so với đồng đô la Mỹ (USD) trong 15 năm trở lại đây. Hiện Mỹ và Trung Quốc là hai thị trường lớn, chiếm gần 40% tổng lượng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, ảnh hưởng tiêu cực của USD đương nhiên là không nhỏ, vì hầu hết việc thanh khoản hiện chủ yếu vẫn dùng USD, nên khi VND mất giá với USD thì đương nhiên giá trị hàng hóa nhà xuất khẩu sẽ bị sụt giảm.

Trong khi đó, đồng CNY cũng đang tạo ra sức ép lớn, bởi thực tế nền kinh tế Việt Nam đang chịu ảnh hưởng lớn vào nền kinh tế nước bạn từ sản xuất, kinh doanh đến dịch vụ. Chưa kể  hoạt động thương mại trực tiếp qua biên giới giữa hai nước còn nhiều kênh chưa được kiểm soát hiệu quả.

Vì giữ vai trò là đầu mối giao thương quốc tế của khu vực phía Bắc, dù nhiều hay ít thì Hải Phòng cũng phải chịu tác động trực tiếp. Đây sẽ là nguyên nhân tiềm ẩn khó dự báo đối với thị trường, mặc dù tại thời điểm này, biến động thị trường tiền tệ còn “nóng hổi” nên có lẽ chưa kịp tạo ra sự khác biệt. Nhưng bất cập ở chỗ, hàng xuất khẩu chủ yếu của Hải Phòng chiếm tỷ lệ gia công rất lớn, giá trị gia tăng thấp, nếu không tính toán kỹ rất có thể dẫn tới “lợi bất cập hại”.

Đó là nét mới mang tính tiêu biểu của quá trình hội nhập quốc tế, đòi hỏi cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân đều phải quan tâm, để có phản ứng chủ động với biến động tiền tệ. Đặc biệt cần phải linh hoạt trong dịp cuối năm, khi mật độ thanh khoản quốc tế hoạt động nhiều và đa dạng hơn.

Hoàng Minh