Cụm di tích Từ Lương Xâm - Căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938 tọa lạc tại phường Nam Hải (quận Hải An) là nơi Đức vương Ngô Quyền đặt đại bản doanh trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược Nam Hán trên dòng sông Bạch Đằng lịch sử; cũng là nơi thờ tự sau khi ông qua đời và được các vương triều nối tiếp ban 25 đạo sắc chính và hơn 20 sắc phong. Di tích được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1986. Lễ hội truyền thống Từ Lương Xâm được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2022.

Cụm di tích liên quan đến nhà Mạc ở Dương Kinh (huyện Kiến Thụy) gồm 5 di tích: Từ đường họ Mạc được xếp hạng là di tích cấp quốc gia năm 2002; Khu tưởng niệm các vua nhà Mạc được xếp hạng là di tích lịch sử cấp thành phố năm 2016; chùa Trà Phương được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 2007; chùa Nhân Trai được xếp hạng di tích cấp thành phố năm 2003; đền - chùa Hòa Liễu được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1993. Cụm di tích không chỉ là nơi lưu giữ những di sản văn hóa quý báu của dân tộc mà còn là nơi để du khách tìm hiểu rõ nét hơn về quá khứ hào hùng của dân tộc ta xuyên suốt chiều dài lịch sử.

Trước đó,  ngày 26/11/2024, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 1473 xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đợt 16 năm 2024). Có 6 di tích được xếp hạng đợt này, trong đó, có Cụm di tích lịch sử đường Hồ Chí Minh trên biển (thành phố Hải Phòng, tỉnh Phú Yên, Bà Rịa – Vũng Tàu, Cà Mau).

Bến tàu không số K15 tại quận Đồ Sơn, là điểm xuất phát đường Hồ Chí Minh trên biển. Dấu tích của bến xưa là những hàng cọc nhô lên khỏi mặt nước biển gần Vụng Sét. Bến K15 nơi khởi đầu con đường vận chuyển chiến lược trên biển chi viện chiến trường miền Nam trong những năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.

Với các di tích quốc gia đặc biệt mới được xếp hạng, Hải Phòng hiện có 5 di tích được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Trước đó, Di tích danh lam thắng cảnh Quần đảo Cát Bà (huyện Cát Hải) được công nhận vào vào năm 2013 và Khu di tích Đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (huyện Vĩnh Bảo) được công nhận vào năm 2015. Đến nay, thành phố có tổng cộng trên 900 di tích, gồm: 1 di sản thiên nhiên thế giới, 5 di tích quốc gia đặc biệt, trên 100 di tích quốc gia, trên 400 di tích cấp thành phố và gần 400 di tích trong danh mục kiểm kê.

VŨ DUYÊN