Vở diễn có nội dung về Công chúa Quỳnh Trân con gái Thượng Hoàng Trần Thánh Tông xuất gia thờ Phật tại xã Nghi Dương, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn (xã Ngũ Phúc, huyện Kiến Thụy ngày nay). Công chúa có công mở rộng chùa, tạc tượng, đúc chuông, khai khẩn ruộng vườn, cấp phát tiền cho nhiều người cày cấy. Từ đấy dân Nghi Dương ngày càng no đủ, trở thành một làng giàu có. Công chúa Quỳnh Trân quy ước với bà con trong vùng dùng hiệu lệnh tiếng mõ để tập hợp dân làng. Từ đó mọi người truyền ngôn gọi chùa là “Chùa Mõ”, “Quán Mõ”, sau này dân sở tại lập đền thờ Thiên Thụy Công chúa cạnh chùa cũng gọi là Đền Mõ.

Vở diễn được thực hiện bởi ekip Tác giả Trần Kiên Cường, chuyển thể cải lương NSƯT Ngọc Chi, Đạo diễn NSND Hoàng Quỳnh Mai, Nhạc sĩ NSND Hoàng Anh Tú, Họa sĩ Đăng Khoa, Chỉ đạo nghệ thuật Trưởng đoàn Vũ Gia Thuỳ, với sự tham gia của tập thể nghệ sĩ, diễn viên Đoàn Cải lương Hải Phòng và một số Đoàn nghệ thuật trong và ngoài thành phố. Trong đó, nghệ sĩ Minh Lý, Lê Tuấn đến từ Nhà hát Cải lương Việt Nam, nghệ sĩ Thu Hiền đến từ Đoàn Cải lương Hà Nội.

Trưởng đoàn Đoàn Cải lương Hải Phòng Vũ Gia Thùy cho biết: Hiện, các nghệ sĩ trong và ngoài thành phố đã tập luyện đạt 80% khối lượng vở diễn. Êkíp thực hiện đang gấp rút tập luyện để hoàn tất những phân cảnh cuối cùng thật mượt mà, trau chuốt trước khi ra mắt Hội đồng Nghệ thuật thành phố vào ngày 21/12 và trước khi phát sóng truyền hình trực tiếp vào tối 23/12, đồng thời công diễn (có bán vé) theo Kế hoạch Sáng đèn Nhà hát thành phố vào tối 24/12/2023.

Trưởng đoàn Đoàn Cải lương Hải Phòng bày tỏ vinh dự khi được lãnh đạo thành phố, lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao tin tưởng giao vở diễn cuối cùng của Chương trình Sân khấu truyền hình năm 2023, đây là vở diễn về nhân vật lịch sử của dân tộc Việt Nam, đặc biệt là của thành phố. Đoàn mong muốn sẽ chuyển tải đến với khán giả thành phố những nội dung, hình ảnh đẹp nhất về nhân vật lịch sử đã hy sinh tuổi thanh xuân để mang lại hạnh phúc, ấm no cho người dân.

Theo “Ngọc phả chép về vị Thượng đẳng thần triều Trần là Ả Lương Thiên Thụy Quỳnh Trân”, năm 1279, Thượng hoàng Trần Thánh Tông muốn gả chồng cho con gái nhưng Công chúa Quỳnh Trân không chịu, chỉ muốn xuất gia thờ Phật. Công chúa xin Thượng hoàng cho đi tìm nơi lập chùa tu tập. Khi đến xã Nghi Dương, huyện Nghi Dương, phủ Kinh Môn (xã Ngũ Phúc, huyện Kiến Thụy ngày nay), thấy thế đất nơi đây giống như chim bay giữa núi non, sóng nước mênh mông, phong cảnh thanh u, Công chúa đã làm am nhỏ, ngày đêm hương đèn thờ Phật. Sau đó, chùa được mở rộng cùng với quá trình các cư dân quần tụ. Công chúa hướng dẫn cư dân khai khẩn ruộng vườn, cấp phát tiền cho người người cày cấy. Từ đấy dân Nghi Dương ngày càng no đủ, trở thành một làng giàu có…

Điền sản ngày càng rộng mở, phát đạt, Công chúa Quỳnh Trân đã quy ước dùng tiếng mõ như hiệu lệnh để “điều hành” hoạt động sản xuất và đời sống sinh hoạt của mọi người. Từ đó, mọi người truyền ngôn gọi chùa là “chùa Mõ”. Sau khi Công chúa viên tịch, dân sở tại lập đền thờ cạnh chùa, gọi là đền Mõ, thờ “Bà chúa Mõ”. Nơi đây có cây gạo cổ thụ hơn 700 năm, tương truyền do chính tay Công chúa Quỳnh Trân trồng. Ngày nay, cây gạo vẫn tỏa bóng mát với cành lá sum suê và rực đỏ trong mùa hoa tháng 3. Cây gạo đã được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam và được Trung tâm xác lập kỷ lục Việt Nam công nhận và tôn vinh là cây gạo nhiều năm tuổi nhất Việt Nam.

Đến nay, Đền Mõ đã trở thành điểm ưa thích của người dân và du khách đến vãn cảnh, dâng hương tưởng nhớ Công chúa Quỳnh Trân - người phụ nữ đã có công chiêu dân, khai hoang, lập ấp, tạo nên cuộc sống trù phú của vùng đất này

Lễ hội đền Mõ được tổ chức vào dịp đầu năm âm lịch hằng năm để tưởng nhớ công lao của vị Thành hoàng làng đặc biệt này và cầu mong cho mưa thuận gió hòa, nhà nhà no đủ, cuộc sống phát đạt... Lễ hội thường diễn ra trong ba ngày với các nghi lễ: dâng hương, cáo thị, lễ rước, cùng nhiều hoạt động dân gian truyền thống như hội vật cầu đảo (cầu mưa) và các trò chơi dân gian…

Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hải Phòng Trần Thị Hoàng Mai chia sẻ, Tiếp tục thực hiện thành công Đề án sân khấu truyền hình Hải Phòng, Sở Văn hóa và Thể thao chỉ đạo Đoàn Cải lương Hải Phòng thực hiện dàn dựng vở cải lương “Bà Chúa Mõ”. Vở diễn nhằm khắc ghi công lao to lớn của Công chúa Quỳnh Trân cũng như truyền thống lịch sử, văn hóa và sự phát triển của mảnh đất, con người nơi đây. Vở diễn kỳ vọng như cầu nối đưa những giá trị giá tốt đẹp trong kho tàng di sản lịch sử văn hóa vật thể và phi vật thể của thành phố Cảng tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ hơn tới bạn bè trong và ngoài thành phố qua hình tượng nghệ thuật sân khấu Bà Chúa Mõ.

VŨ DUYÊN