Xe tăng quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập của chế độ Sài Gòn ngày 30-4-1975 (ảnh tư liệu)

Vang khúc khải hoàn ngày thống nhất

Cách đây 44 năm, sự kiện 30-4-1975 đã trở thành đỉnh cao sáng chói của niềm tự hào dân tộc. Trong khoảnh khắc chớp mắt của lịch sử, non sông Việt Nam được nối liền một dải, chấm dứt 21 năm đau thương chia cắt, hiện thực hóa lời hiệu triệu của Hồ Chủ Tịch: “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, nhưng chân lý ấy không bao giờ thay đổi”.

Hải Phòng tự hào là nơi chứng kiến sự khởi xướng cho tinh thần ấy, khi ngày 21-7-1974 tại Đồ Sơn, đồng chí Lê Duẩn - Bí thư thứ nhất BCH Trung ương Đảng chủ trì một cuộc họp đặc biệt, đưa ra nhận định: “Thời cơ thuận lợi nhất để nhân dân ta hoàn thành giải phóng miền Nam đã đến...”. Có thể nói, đó là thời khắc thiêng liêng quyết định vận mệnh của cả dân tộc, dẫn đường cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975. Bắt đầu từ chiến dịch Tây Nguyên, bằng đòn đánh xuất thần chúng ta giải phóng Buôn Ma Thuột, rồi lần lượt đến Huế, Đà Nẵng và toàn bộ Nam Trung Bộ, đi đến điểm chốt cuối cùng là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Vào giờ phút quan trọng này, mệnh lệnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp – Tổng tư lệnh quân đội “Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, tranh thủ từng phút, từng giờ, xốc tới… Quyết chiến và toàn thắng” có sức mạnh diệu kỳ, khơi bừng ngọn lửa dân tộc.

11h30 ngày 30-4-1975, Cả dân tộc vỡ òa trong niềm vui chiến thắng, cả thế giới nghiêng mình trước sức sôi của dòng máu Việt Nam. Đại thắng Mùa Xuân 1975 đã kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ và vĩ đại nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. Từ Sài Gòn, một phóng viên hãng tin UPI của Mỹ đã phát đi bản điện tín, báo tin đến hơn 7.500 máy teletype trên toàn cầu, một kỷ lục truyền thông khổng lồ vào thời điểm đó. Chiến dịch Hồ Chí Minh chỉ kéo dài 4 ngày, được coi là chiến dịch ngắn nhất, nhưng để chấm dứt cuộc chiến dài nhất trong kinh điển chiến tranh thế giới.

Sự kiện ngày 30-4 đã khẳng định sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng, trên nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh, khơi dậy tổng lực truyền thống yêu nước, kiên cường được đúc kết qua hàng nghìn năm lịch sử. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 6 (tháng 12-1976) đã đánh giá: “Năm tháng sẽ trôi qua nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử, như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, một chiến công vĩ đại của thế kỷ 20, một sự kiện quốc tế mang tính thời đại…”.

Hình ảnh kỷ niệm ngày Thống nhất 30-4 và Quốc tế lao động 1-5 (ảnh tư liệu)

Từ nền tảng ngày Quốc tế lao động

Dẫu chỉ là sự kiện ngẫu nhiên, nhưng ngày thống nhất đất nước 30-4 càng trở lên đặc biệt hơn, khi bản hùng ca mang tên Việt Nam được viết ngay trước ngày Quốc tế lao động 1-5. Để từ đó mỗi năm cứ đến dịp này, chúng ta lại được sống trong cảm giác rạo rực, mang đậm dấu ấn của mùa hè đỏ lửa.

Về ngày Quốc tế lao động 1-5. Các tài liệu ghi nhận lại rằng, khởi xướng từ phong trào đấu tranh do Quốc tế cộng sản I phát động từ năm 1864, giai cấp công nhân thế giới đã đứng lên đòi hỏi quyền lợi hợp pháp cho mình. Trong đó, khẩu hiệu “ngày làm việc 8 giờ” sớm xuất hiện trong một số nơi của nước Anh, nước có nền công nghiệp phát triển sớm nhất, lan sang các nước khác.

Năm 1884, tại thành phố công nghiệp lớn Chicago, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ thông qua nghị quyết nêu rõ: “...Từ ngày 1-5-1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8 giờ”. Do yêu cầu không được đáp ứng một cách đầy đủ, giới công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Đầu tiên là cuộc bãi công tại thành phố Chicago, khoảng 40 nghìn người không đến nhà máy, tiếp đó lan rộng ra các trung tâm công nghiệp khác trên nước Mỹ, với 5.000 cuộc bãi công có khoảng 340 nghìn công nhân tham gia. Ở Washington, New York, Baltimore, Boston... hơn 125.000 công nhân giành được quyền ngày chỉ làm 8 giờ.

Ngày 20-6-1889, Quốc tế cộng sản II nhóm họp tại Paris (Pháp), dưới sự lãnh đạo của Frederic Engels, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế Cộng sản II đã quyết định lấy ngày 1-5 hàng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của tầng lớp vô sản các nước. Từ đó, ngày 1-5 trở thành Ngày Quốc tế Lao động, ngày đấu tranh của giai cấp công nhân, ngày nghỉ ngơi và biểu dương lực lượng, ngày hội của công nhân và nhân dân lao động toàn thế giới. Tại Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của các tổ chức cộng sản, giai cấp công nhân Việt Nam đã lấy ngày l-5 hàng năm làm ngày đỉnh cao của phong trào đấu tranh chống thực dân, đế quốc, giành độc lập tự do.

Đối với Hải Phòng, thành phố công nghiệp thuộc diện lớn nhất Đông Dương thời đó, được coi là cái nôi phong trào đấu tranh của công nhân Việt Nam. Càng đặc biệt hơn, khi Hải Phòng được lãnh tụ Nguyễn Đức Cảnh chọn là nơi phát động và lãnh đạo phong trào công nhân, góp phần khai sinh tổ chức Công hội đỏ, tiền thân của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam ngày nay. Trong đó cuộc bãi công của hơn 2.000 công nhân Nhà máy xi măng Hải Phòng vào ngày 8-1-1930, đã khơi dậy một tinh thần bất diệt, như điểm báo ấn tượng trước ngày thành lập Đảng 3-2-1930. Từ ấy, ngày đấu tranh của công nhân xi măng Hải Phòng cũng được chọn là ngày ngày truyền thống ngành Xi măng Việt Nam.

Ngay sau khi nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời, Quốc tế lao động 1-5-1946 đã được tổ chức kỷ niệm trọng thể tại Hà Nội, với sự tham dự của 20 vạn nhân dân lao động. Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc lời kêu gọi: “Ở nước ta, lần này là lần đầu đồng bào ta, anh chị em lao động ta, được tự do đón tiếp ngày 1-5. Vậy nên nó có ý nghĩa đặc biệt sâu xa hơn nữa. Đối với chúng ta nó là một ngày để tỏ cho thế giới biết rằng ngày này chẳng những là ngày tết lao động, mà nó còn là ngày toàn dân đoàn kết. Đoàn kết để giữ vững tự do dân chủ. Đoàn kết để kiến thiết nước nhà. Đoàn kết để xây dựng một đời sống mới”. Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22c NV/CC ngày 18-2-1946 về những ngày nghỉ lê tết, trong đó quy định: Ngày 1-5 là một trong những ngày lễ chính thức và công nhân, lao động cả nước được nghỉ một ngày có hưởng lương.

          Như vậy có thể nói, sự gắn kết đầy ý nghĩa giữa ngày Quốc tế lao động với ngày Thống nhất đất nước Việt Nam như một logic trong diễn trình lịch sử, khẳng định mục tiêu đấu tranh từ nền tảng giai cấp công nhân, lao động, kết tụ thành sức mạnh dân tộc trong không gian đoàn kết quốc tế, viết lên những trang sử oai hùng bởi tác giả là những người cộng sản. Để Việt Nam hòa mình với thế giới, không chỉ tỏa sáng trong các cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc, mà còn tiếp tục được khẳng định trong công cuộc hội nhập phát triển, cho hôm nay và mãi mãi về sau.

Lê Minh Thắng