Để kiểm soát việc nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam, trước đây Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 quy định chỉ được phép nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, không được mua bán và kinh doanh phế liệu nhập khẩu; đồng thời doanh nghiệp nhập khẩu phải ký quỹ bảo đảm đối với phế liệu nhập khẩu...

Tuy nhiên, giải pháp quản lý nhập khẩu phế liệu lâu dài vẫn là phải tiến hành rà soát, sớm hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý phế liệu nhập khẩu theo hướng đồng bộ giữa các yêu cầu bảo vệ môi trường theo Luật Bảo vệ môi trường, Luật Thương mại, Luật Hải quan và Luật Hàng hải. Đặc biệt là tạo cơ chế quản lý, kiểm soát và phòng ngừa từ xa, ngoài biên giới đối với hoạt động thương mại nhập khẩu phế liệu. Đồng thời rà soát, sửa các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật; các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phế liệu nhập khẩu theo hướng chặt chẽ, đảm bảo phế liệu nhập khẩu là phế liệu sạch. Kiểm soát nghiêm ngặt việc lợi dụng tạm nhập, tái xuất và trung chuyển phế liệu vào Việt Nam.

Đặc biệt vừa qua, với việc Thủ tướng Chính phủ ký Chỉ thị về một số giải pháp cấp bách tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Trong đó Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường không cấp mới Giấy xác nhận, không gia hạn Giấy xác nhận đối với đơn vị nhận ủy thác nhập khẩu phế liệu; chỉ xem xét cấp mới, cấp lại Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất đối với đơn vị nhập khẩu chứng minh được nhu cầu và năng lực sử dụng phế liệu.

Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường không cấp phép cho các cơ sở sản xuất nhập khẩu phế liệu về chỉ để sơ chế, xử lý và bán lại nguyên liệu; thực hiện ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập khẩu trước khi phế liệu được nhập vào Việt Nam. Đồng thời yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo Tổng cục Hải quan áp dụng các biện pháp ngăn chặn từ xa các lô hàng phế liệu nhập khẩu không đáp ứng các quy định của pháp luật…

Đây là những động thái được dư luận xã hội rất quan tâm và đánh giá là kiên quyết và mạnh mẽ trong việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng nhằm kiểm soát và ngăn chặn tình trạng nhập khẩu phế liệu ồ ạt vào Việt Nam. Từ đó từng bước có lộ trình hạn chế, chặn đứng nguy cơ biến nước ta trở thành bãi rác của khu vực và thế giới.

Bùi Hạnh