Học sinh trường THCS Nguyễn Đình Chiểu tham quan tại di tích để lấy thực tế khắc họa lại họa tiết đình làng

Đưa họa tiết đình làng vào sản phẩm du lịch

Đều đặn nhiều năm nay, cứ mỗi dịp tết đến, xuân về, cô trò yêu hội họa trường THCS Nguyễn Đình Chiểu (quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng) lại cùng nhau đến thăm các di tích lịch sử nổi tiếng của Hải Phòng, như: Đình Hàng Kênh, khu Di tích Bạch Đằng Giang… Ôn cố, tri tân, những học trò nhỏ được đắm mình trong không gian văn hóa xưa, lại thấy càng háo hức được mang công sức nhỏ bé của mình để bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc.

Thầy giáo Vũ Trọng Tài, Hiệu trưởng trường THCS Nguyễn Đình Chiểu cho biết, nhà trường nằm trên địa bàn có nhiều con em người lao động đến học. Bên cạnh kiến thức về các môn văn hóa, các em cần có thêm nhiều kỹ năng để chuẩn bị sẵn sàng hành trang bước vào cuộc sống. Những năm gần đây, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giúp học sinh có thêm nhiều kỹ năng mềm, nhà trường quan tâm, đẩy mạnh giáo dục các môn Mỹ thuật, Âm nhạc. Qua đó, học sinh nhà trường đã đạt nhiều thành tích cao trong các hoạt động này. Mới đây nhất là đề tài thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội hành vi mang tên: “Giải pháp bảo tồn và quảng bá nghệ thuật chạm khắc đình làng trên các sản phẩm mỹ thuật ứng dụng” của hai học sinh nhà trường: em Nguyễn Trần Quỳnh Nga và em Bùi Hương Giang do họa sỹ, cô giáo Trần Thị Bảo Châu trực tiếp hướng dẫn đã xuất sắc đạt giải Nhất cuộc thi nghiên cứu khoa học dành cho học sinh phổ thông cấp thành phố năm học 2020-2021. “Với sự hướng dẫn, của họa sỹ, cô giáo Trần Thị Bảo Châu, chúng tôi đặt niềm tin rất nhiều. Và, kết quả đã không phụ sự mong đợi của nhà trường”, thầy Vũ Trọng Tài nhấn mạnh.

Các sản phẩm gốm sứ mang họa tiết đình làng

Nói về ý tưởng, Họa sỹ Bảo Châu - người trực tiếp hướng dẫn hai học sinh nghiên cứu cho hay, Đề tài mà các em chọn nghiên cứu đang là vấn đề được quan tâm hiện nay. Hiện nay, người dân Việt Nam nói chung, thế hệ trẻ nói riêng chưa quan tâm nhiều đến nghệ thuật dân tộc. Trong khi đó, sự xâm lăng văn hóa đang tiềm ẩn trong việc các tác phẩm điện ảnh, sản phẩm du lịch còn mang nét ngoại lai. Những hội, nhóm nghiên cứu về nghệ thuật tranh dân gian và chạm khắc sân đình người Việt tuy có, nhưng còn manh mún, chưa có sức ảnh hưởng lớn, thiếu tính lan tỏa. Đề tài các em nghiên cứu một vấn đề mang tầm vĩ mô, song lại được thực hiện với cách làm khả thi, đó là đưa hình hài, hồn cốt dân tộc vào các sản phẩm thương mại phổ biến, như: túi xách, trang phục, đồ lưu niệm, thậm chí là ốp lưng điện thoại, treo móc khóa… để lưu giữ và quảng bá.

Em Nguyễn Trần Quỳnh Nga, học sinh lớp 8C, trường THCS Nguyễn Đình Chiểu, một trong 2 tác giả đề tài cho biết, nghệ thuật chạm khắc đình làng vốn là một trong những nét đặc trưng làm nên bản sắc riêng cho văn hóa dân tộc. Chạm khắc đình làng mộc mạc, vui tươi, lành mạnh, đầy sinh lực, là nguồn tư liệu hấp dẫn và đầy tiềm năng đối với các thiết kế hiện đại. Về thế mạnh địa phương, Hải Phòng là trung tâm du lịch lớn của cả nước bởi hội tụ, bảo tồn, tái hiện và tôn vinh nhiều danh thắng, di tích lịch sử của dân tộc, song các mặt hàng đồ lưu niệm có giá trị tạo nên hình ảnh, “thương hiệu” riêng của một Hải Phòng, bản sắc của Việt Nam để phát triển kinh tế du lịch cho đất nước, thành phố còn thiếu. “Chúng em đã tư duy đến phương thức “kinh doanh nghệ thuật để bảo vệ nghệ thuật”, cụ thể là vận dụng những họa tiết, những hình ảnh của các tác phẩm chạm khắc gỗ đình làng vào nghệ thuật thiết kế, trang trí  hiện đại trên đồ lưu niệm để phục vụ khách du lịch thông qua đó quảng bá mĩ thuật dân gian Việt Nam. Và chính từ đây, quyết định lựa chọn đề tài “Giải pháp Bảo tồn và Quảng bá Nghệ thuật chạm khắc gỗ đình làng trên các sản phẩm mĩ thuật” của chúng em đã ra đời”, Nguyễn Trần Quỳnh Nga chia sẻ.

Sản phẩm túi vải gai bố, túi canvas mang họa tiết đình làng Việt

Những sản phẩm chạm đến trái tim

Học sinh các khối 6, 7, 8, 9 nhà trường đã tham quan thực tế tại Đình Đông Khê và Đình Hàng Kênh, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng, để nghe, ghi nhớ, chụp ảnh tư liệu và chép họa tiết chạm khắc đình làng. 80% học sinh các lớp đã hào hứng tham dự chuyến trải nghiệm, trên 50% học sinh hứng thú với nghệ thuật chạm khắc đình làng. Từ 14h30 đến 16h thứ 7 hàng tuần, câu lạc bộ sinh hoạt tại Phòng Mĩ thuật trường THCS Nguyễn Đình Chiểu, đến nay đã tổ chức được 10 buổi/ 10 tháng với 10 chủ đề tập trung vào các công việc sau: tìm hiểu về chạm khắc gỗ đình làng trên sách báo, tạp chí, internet; xây dựng ý tưởng thiết kế; in ấn thử nghiệm trên các sản phẩm; điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện thiết kế; biên soạn album bảng mã sản phẩm và viết thư kêu mời tài trợ sản xuất mẫu sản phẩm…

Sau khi nghe các tác giả trình bày kế hoạch và cuốn Album bảng mã sản phẩm này cũng như sau khi đọc Thư mời, Nhà may Tùng Năng đã tài trợ 15 triệu để sản xuất mẫu sản phẩm trưng bày, giới thiệu trong chuyên đề Stem cấp thành phố được tổ chức tại trường THCS Quang Trung ngày 17-11-2020. Các mẫu sản phẩm gồm: cuốn Tập tô màu nhằm mục đích giúp trẻ được làm quen với những giá trị mĩ thuật dân tộc ngay từ khi còn nhỏ; sản phẩm áo dài có trang trí bằng những họa tiết chạm khắc đình làng như: Chim Phượng, Thần Tiên cưỡi Phượng, Rùa lội ao sen, Cá chép dưới sen, áo trẻ em mang họa tiết Gia đình Rồng - Phượng… dành cho khách hàng có gu thẩm mĩ tinh tế, sâu sắc, sành điệu hoặc khách hàng ngoại quốc, Việt kiều… để lan tỏa  giá trị mĩ thuật dân tộc tới đông đảo bạn bè quốc tế; sản phẩm hướng tới đối tượng khách hàng đại trà, như: túi vải gai bố, túi canvas, đồng phục áo dài, đồng phục học sinh, đồ gốm, đồ sành sứ, bưu thiếp, bao lì xì…cũng nhằm thăng hạng và lan tỏa giá trị mĩ thuật dân tộc tới cả những khách hàng bình dân vốn chiếm số đông trong cộng đồng người tiêu dùng...

Các sản phẩm thời trang được chế tác với hoa văn đình làng

Tháng 10-2020, CLB đã giới thiệu và bán sản phẩm trên facebook , thu được tổng số tiền là 4,4 triệu đồng. Số tiền này, các bạn đã trích 50%  (2,2 triệu đồng) để thiết thực góp phần nhỏ bé ủng hộ đồng bào miền Trung khắc phục hậu quả lũ lụt. Tháng 11-2020, sau chuyên đề Stem cấp Thành phố tổ chức tại trường THCS Quang Trung, CLB đã sản xuất và bán được 40 túi vải gai bố, 50 túi vải Canvas; thêu và vẽ trên 10 mảnh vải áo dài, 10 khăn quàng cổ; đạt tổng doanh thu là: 12,5 triệu đồng...

“Sau một chuỗi hoạt động trải nghiệm sáng tạo và sinh hoạt CLB đa dạng, nội dung phong phú, cách tiếp cận mới mẻ đã trình bày trên, chúng em đã góp phần thay đổi nhận thức về vấn đề bảo tồn di sản chạm khắc đình làng ở các bạn học sinh một cách thuyết phục nhất. Hơn cả mong đợi, nhiều bạn còn nhận ra năng lực của bản thân như khả năng maketing, năng khiếu hội họa, công nghệ thông tin… Và từ đó, chúng em tin tưởng chắc chắn rằng ít nhất các bạn cũng đã được chắp cánh ước mơ và bước đầu định hình cho bản thân một nghề nghiệp trong tương lai”, Nguyễn Trần Quỳnh Nga khẳng định.

HẢI HẬU