Một ngày gần đây, trong chuyến đi công tác tại tỉnh Hà Giang, chúng tôi may mắn được hòa mình vào phiên chợ Mèo Vạc. Chợ nằm ở một thung lũng, bao quanh là bạt ngàn núi đồi. Chợ phiên Mèo Vạc chỉ được mở vào chủ nhật hàng tuần và là nơi hội tụ tinh hoa văn hoá của các dân tộc thiểu số vùng cao nguyên đá Hà Giang…

Rất háo hức khám phá nét độc đáo của chợ phiên Mèo Vạc, khi mặt trời chưa mọc, chúng tôi đã thức dậy để cùng hòa vào dòng người rồng rắn tới chợ. Sương giăng đầy núi và khá lạnh nhưng khung cảnh thì rất vui tươi náo nhiệt.  Buổi sáng trên núi, khi mặt trời chưa mọc, không gian âm u sương mù và se lạnh.

Những người đàn ông dân tộc Dao, Lô Lô, Giáy, Mông… hí hửng đi bên chị em phụ nữ với những bộ trang phục rực rỡ sắc màu trông bắt mắt. Để đến được chợ, nhiều người trong số họ phải vượt qua con đèo Mã Phì Lèng, một trong những con đèo hiểm trở nhất Việt Nam, dài hơn cả mười cây số. 

Hàng hóa ở chợ đa dạng phong phú. Bà con dân tộc bán những nông sản, vật dụng mình tự làm ra bằng tay, những mặt hàng thủ công. Họ mua về những hàng hóa như áo ấm cho mùa đông, những đôi dép nhựa, đôi giày leo núi thể thao, hay cả chiếc điện thoại di động…

Dường như họ muốn mang về làng bản của mình một chút nếp sống đô thị hiện đại. Dù người mua hay người bán, dù trao đổi bất cứ mặt hàng gì, thậm chí chỉ nhìn quanh tham quan, nụ cười luôn thường trực trên môi những người tham dự chợ phiên.

Tại đây, còn có một khu dành riêng cho việc mua bán rượu ngô do đồng bào Mông tự cất bằng phương pháp thủ công. Đàn ông đàn bà gì cũng đi nếm rượu.

Khu gian hàng ăn uống là nơi được xem như ấm cúng nhất ở chợ. Nơi này, người ta bán những món ăn phổ biến từ miền xuôi như phở, mì, miến với bò gà… Thắng cố là món đặc trưng, không thể thiếu ở bất kì phiên chợ vùng cao nào. Đàn ông, phụ nữ người Mông ngồi quây với nhau, ăn thắng cố, uống rượu ngô cay nồng, rít điếu thuốc lào hay thuốc rê, trò chuyện rộn rã.

Đó là cái thú mà họ phải chờ đợi sau cả thuần lao động cực nhọc. Tiếng cười, tiếng nói, lời hát của họ hòa vào tiếng đàn môi, khèn bè lảnh lót, toát lên chất nghệ sĩ dân dã, tâm hồn sảng khoái như núi rừng Tây Bắc bao la, quên đi cái khó, cái nghèo vẫn còn quẩn quanh đâu đó ở vùng cao nguyên đá sỏi thiếu thốn này.

Tạm biệt Mèo Vạc, chúng tôi thầm mong sao việc tiếp nhận thêm những nét mới, cái hay không làm mất đi những nét đẹp truyền thống, những bản sắc văn hóa của các dân tộc, những nét riêng của chợ phiên vùng cao.

Phạm Quý