Đồng chí Võ Văn Ngân là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Nam Kỳ nói chung và tỉnh Chợ Lớn nói riêng từ năm 1926. Tham gia tổ chức này, đồng chí đã chuyển biến từ lập trường yêu nước sang lập trường cách mạng vô sản.

          Bằng sự nỗ lực, uy tín cùng với những hoạt động tích cực, Võ Văn Ngân đã sớm xây dựng được các chi hội Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Đức Hòa, Mỹ Hạnh, Đức Lập, Hựu Thạnh. Đây chính là những tổ chức đầu tiên của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở quận Đức Hòa, cũng như của tỉnh Chợ Lớn và tỉnh Tân An lúc bấy giờ.

          Những hoạt động tích cực của đồng chí Võ Văn Ngân đã góp phần nhanh chóng mở rộng quy mô và ảnh hưởng của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên không chỉ ở Đức Hòa, mà đã lan rộng cả vùng nông thôn rộng lớn của Sài Gòn, Chợ Lớn. Sự kiện phát triển tổ chức ở tỉnh Chợ Lớn là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự trưởng thành về bản lĩnh chính trị, khả năng vận động, tổ chức và phẩm chất, năng lực hoạt động của đồng chí Võ Văn Ngân.

          Ngay sau khi An Nam Cộng sản Đảng ra đời, đồng chí Võ Văn Ngân đã nhanh chóng trở thành thành viên của tổ chức này và là một trong những người đầu tiên tham gia thành lập Chi bộ An Nam Cộng sản Đảng ở Đức Hòa. Ngày 6/3/1930, cuộc họp bí mật của Chi bộ An Nam Cộng sản Đảng diễn ra với sự tham gia của các đồng chí Võ Văn Tần, quyết định chuyển chi bộ An Nam Cộng sản Đảng thành Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam.

          Năm 1931, nhiều đồng chí lãnh đạo của Tỉnh ủy Gia Định sa vào tay giặc, để tiếp tục duy trì phong trào, đồng chí Võ Văn Ngân đã tìm mọi cách móc nối, khôi phục lại các cơ sở đã bị phá vỡ, tổ chức tại lập lại tỉnh Gia Định; giữa năm 1931, đồng chí được chỉ định làm Bí thư Tỉnh ủy Gia Định. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, Chi bộ Gia định đã giương cao ngọn cờ chống khủng bố, áp bức bóc lột của đế quốc thực dân, xây dựng phát triển cơ sở Đảng và tổ chức quần chúng nhân dân ở các địa phương, đặc biệt ở xã Bà Điểm; tổ chức Nông hội đỏ được củng cố, phát triển khắp khu vực Mười Tám thôn Vườn Trầu...

          Trên cương vị Bí thư Tỉnh ủy Chợ Lớn, đồng chí Võ Văn Ngân đã khôi phục xây dựng cơ sở đảng ở những nơi bị địch phá vỡ. Hệ thống tổ chức đảng gây dựng từ cấp xã đến tỉnh; cán bộ, đảng viên liên tục bị địch khủng bố gây nhiều tổn thất nặng nề cho phong trào cách mạng. Tính đến cuối năm 1932 ở Nam Kỳ, hầu hết các địa phương không còn tổ chức đảng, riêng chỉ có ở Đức Hòa, Càng Long, Long Xuyên... là còn duy trì hoạt động. Trong tình hình đó đồng chí Võ Văn Ngân đã chắp nối, từng bước gây dựng phong trào và cơ sở cách mạng.

          Nhờ sự hoạt động tích cực và có hiệu quả của Tỉnh ủy Chợ Lớn do đồng chí Võ Văn Ngân đứng đầu, phong trào cách mạng ở Chợ Lớn cuối năm 1934, đầu năm 1935 được khôi phục và có chiều hướng phát triển. Đặc biệt đồng chí Võ Văn Ngân cũng đã rất chú trọng đến công tác tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, kinh nghiệm đấu tranh trên các diễn đàn báo chí; trong đó có tờ báo Búa Liềm ở Chợ Lớn đã góp phần quan trọng vào tuyên truyền đấu tranh của Đảng bộ.

          Tài năng, tầm vóc và những đóng góp to lớn của đồng chí Võ Văn Ngân được thể hiện rõ trong việc tổ chức thành công Đại hội toàn quốc lần thứ nhất của Đảng (tháng 3/1935) và những đóng góp cho sự chuyển hướng chiến lược cách mạng đúng đắn của Đảng tại Hội nghị ban Chấp hành Trung ương (mở rộng) năm 1937-1938, với tư cách là Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa I, Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ. 

          Trên cương vị Ủy viên chính thức Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Võ Văn Ngân đã bắt tay vào công tác với tinh thần khí thế mới của Đại hội lần thứ nhất của Đảng. Thời kỳ này ở Nam Kỳ, địch vẫn ráo riết lùng sục, một số Xứ ủy viên, thành ủy viên tiếp tục bị bắt, đồng chí Võ Văn Ngân phải tạm thời cho dời trụ sở Xứ ủy ở thành phố Sài Gòn về Bà Điểm (Hóc Môn-Gia Định), nơi cơ sở đã được xây dựng từ lâu, có quần chúng cách mạng vững vàng để công tác bảo vệ cơ quan lãnh đạo của Đảng được thuận lợi và chu đáo.

          Từ một đảng viên đầu tiên của Chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở làng Đức Hòa, bằng lòng yêu nước, sự năng động, tích cực, đồng chí Võ Văn Ngân trở thành Bí thư Tỉnh ủy Gia Định (4/1931), rồi Bí thư Tỉnh ủy Chợ Lớn (4/1932); được cử dự Đại hội lần thứ nhất của Đảng (3/1935); được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng (3/1935) và trở về phụ trách Xứ ủy Nam Kỳ, Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ (3/1935). Đến Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (mở rộng) họp từ 25/8 đến 4/9/1937, đồng chí là một trong 5 đồng chí được bầu vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng. Hội nghị tháng 3/1938 đồng chí được bầu vào Ban Chấp ủy Trung ương, cho thấy vai trò, cống hiến xuất sắc của đồng chí ở phương diện xây dựng, chỉ đạo lý luận và thực tiễn.

          Do bệnh nặng, đồng chí Võ Văn Ngân từ trần vào ngày 19/10/1939 khi mới 37 tuổi. Chỉ với 13 năm hoạt động cách mạng, nhưng đồng chí đã có những cống hiến rất to lớn cho Đảng, cho sự nghiệp cách mạng vì mục tiêu độc lập dân tộc. Đồng chí để lại một tấm gương đạo đức cách mạng sáng ngời của người cộng sản tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, suốt đời phấn đấu và sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

          Hoàng Minh (tổng hợp)