Tàu lưu trú trên Vịnh Hạ Long và Vinh Bái Tử Long có “niên hạn” ngắn hơn tàu thủy nội địa nói chung. Ảnh: QNP

Vịnh Hạ Long đã hai lần được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới và được bầu chọn là 1 trong 7 kỳ quan thiên nhiên thế giới; là một trong những địa chỉ thu hút khách du lịch lớn nhất cả nước, lượng khách đến tham quan tăng nhanh hàng năm, đặc biệt là khách quốc tế.

Năm 2015, tổng số khách du lịch đến Quảng Ninh đạt 7.767.500 lượt khách, trong đó lượng khách đến tham quan Vịnh là 2,5 triệu lượt. Ước tính theo Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 và Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Quảng Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, ước tính lượng khách du lịch đến tham quan vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long năm 2020 là khoảng 4,8 triệu lượt khách.

Hiện nay, trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long có 533 tàu được cấp phép hoạt động du lịch, ttrong đó: 331 tàu tham quan với tổng số ghế là 15.619 ghế và 202 tàu lưu trú với tổng số 4.159 giường. Hoạt động của đội tàu du lịch trong thời gian qua đã đóng góp quan trọng cho sự phát triển du lịch trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long và cũng đã có quan tâm trong công tác chỉnh trang, đổi mới thiết kế hình thức tàu, các loại hình dịch vụ và phục vụ du khách chất lượng ngày một nâng cao, tốt hơn.

Nghị định số 111/2014/NĐ-CP ngày 20-11-2014 của Chính phủ về quy định niên hạn sử dụng của phương tiện thủy nội địa và niên hạn sử dụng của phương tiện thủy được phép nhập khẩu có quy định niên hạn sử dụng của tàu khách không phải là tàu thủy lưu trú du lịch ngủ đêm, khách sạn nổi, nhà hàng nổi, tàu cao tốc, tàu đệm khí là 30 năm đối với tàu vỏ kim loại, chất dẻo cốt sợi thủy tinh, xi măng lưới thép, bê tông cốt thép và 25 năm đối với tàu vỏ gỗ.

Tuy nhiên thực tế cho thấy, hầu hết những vụ tai nạn đường thủy như đắm, cháy tàu du lịch trên Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long thời gian qua đều xảy ra đối với các tàu chưa vượt quá 1/2 niên hạn hoạt động do Chính phủ quy định và chủ yếu là tàu vỏ gỗ. Nguyên nhân được các cơ quan chức năng xác định là do trong quá trình hoán cải, nâng cấp tàu có những hư hỏng ngầm rất khó phát hiện. Mặt khác, số lượng tàu hiện có vượt quá cao so với nhu cầu vận chuyển khách thực tế (năm 2015, số lượng khách du lịch tham quan trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long là 2,5 triệu lượt; trong khi với hiệu suất khai thác tối đa, đội tàu du lịch trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long phục vụ được khoảng 10 triệu lượt khách).

Số lượng tàu từ trước đến nay tăng nhanh, chủ yếu là tự phát, chưa có quy hoạch, kế hoạch cụ thể để phát triển đội tàu có chất lượng; phương thức điều hành vận tải chưa hợp lý dẫn đến hiệu suất khai thác thấp (hiện tại hệ số lấp đầy đối với tàu tham quan là 42%, tàu lưu trú là 76%), gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Đa số tàu đang hoạt động là vỏ gỗ (chiếm 81%), số lượng tàu nhỏ nhiều (tàu có công suất dưới 100CV chiếm 46%), thiết kế tàu theo kinh nghiệm dân gian chưa đẹp, chưa tiện lợi, chưa đảm bảo tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ.

Đặc biệt là các tàu hoạt động trong khu vực vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long có tính đặc thù cao, chịu ảnh hưởng của thời tiết, nằm trong vùng nước hàng hải và vùng nước đường thủy nội địa, luồng hàng hải và luồng đường thủy nội địa đan xen nhau, có mực nước dao động lớn (4,2m), là vùng ven biển nên sóng lớn, hay có giông lốc bất ngờ nên còn tiềm ẩn rất lớn nguy cơ mất an toàn; điều kiện để nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của du khách chưa đảm bảo.

Hoạt động phục vụ khách ngủ đêm (lưu trú) trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long là loại hình dịch vụ có tính đặc thù, tính chất phức tạp, cần nghiêm ngặt về chất lượng và an toàn; tính rủi ro rất cao trong điều kiêṇ thời tiết ngày càng có những diễn biến bất thường, cực đoan.

Việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho khách du lịch hết sức bất cập do những khó khăn trong quản lý, đảm bảo an ninh trật tự ban đêm; nguy cơ xảy ra cháy, chìm tàu không được phát hiện kịp thời rất cao; khó khăn trong công tác cứu hộ, cứu nạn kịp thời khi xảy ra cháy, chìm tàu trong đêm ngoài điểm lưu trú...

Trong khi hiện nay chưa có quy định riêng về những tính chất đặc thù trên trong các văn bản của các cơ quan quản lý nhà nước Trung ương cộng thêm rất nhiều phát sinh từ thực tiễn, tại kỳ họp HĐND tỉnh lần thứ 23 khóa XII vừa qua, HĐND tỉnh đã thống nhất thông qua Nghị quyết về một số quy định để nâng cao chất lượng và công tác quản lý tàu hoạt động trên Vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long đến năm 2020.

Mục tiêu của Nghị quyết nhằm nâng cao chất lượng đội tàu hoạt động du lịch trên vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long về hình thức thiết kế, chất lượng dịch vụ, điều kiêṇ kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn, bảo vệ môi trường, phòng chống cháy nổ nhằm đảm bảo tuyệt đối an toàn và đáp ứng chất lượng dịch vụ tốt cho khách du lịch, đồng thời góp phần bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long

Đồng thời nâng cao chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước đối với đội tàu hoạt động du lịch trên Vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long đảm bảo tính hiệu lực cao, hiệu quả theo hướng gọn về đầu mối nâng cao trách nhiệm của từng cơ quan quản lý và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp có tàu hoạt động trong lĩnh vực du lịch trên vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long kinh doanh ổn định và hiệu quả.

Theo đó một số quy định cụ thể đã được các đại biểu thống nhất thông qua là về thời hạn hoạt động: Tàu vận chuyển khách du lịch tham quan, lưu trú trên vịnh có thời gian tuổi tàu hoạt động không quá 15 năm đối với tàu vỏ gỗ, 25 năm đối với tàu vỏ kim loại (hoặc vật liệu tương đương) kể từ khi cấp đăng kiểm đóng mới. Hết thời hạn trên, tàu hoạt động với mục đích kinh doanh khác theo quy định chung về niên hạn sử dụng của phương tiện thủy nội địa.

Do hoạt động lưu trú của khách du lịch trên tàu tại Vịnh Hạ Long và Vịnh Bái Tử Long tiềm tàng rất nhiều nguy hiểm và khó kiểm soát, do đó chủ trương của tỉnh là sẽ giảm dần hoạt động lưu trú bằng cách nếu tàu lưu trú hết thời hạn hoạt động theo quy định trên sẽ đóng tàu tham quan thay thế (theo Kế hoạch nâng cao chất lượng và quản lý đội tàu du lịch hoạt động trên vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long năm 2020 đã được UBND tỉnh ban hành tại Quyết định 998/QĐ-UBND ngày 1-4-2016).

Như vậy, với thời hạn hoạt động không quá 15 năm đối với tàu vỏ gỗ, 25 năm đối với tàu vỏ kim loại (hoặc vật liệu tương đương) được quy định ở trên, thì tàu lưu trú vỏ kim loại cuối cùng được đăng kiểm đóng mới vào năm 2015 sẽ chấm dứt hoạt động lưu trú vào năm 2040. Trong thời gian đó, những tàu lưu trú còn thời hạn vẫn hoạt động bình thường.

NHẬT LAM