Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên thảo luận

                                                       Chỉ rõ những kết quả, khó khăn, bất cập

       Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành.  

    Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, xây dựng và ban hành Luật Quy hoạch là sự nỗ lực, cố gắng lớn của Quốc hội, Chính phủ trong việc thể chế hóa Nghị quyết 13 ngày 16-1-2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá 11. Sau khi Luật Quy hoạch được thông qua, Quốc hội đã ban hành 07 luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 01 pháp lệnh; Chính phủ đã ban hành 43 nghị định, các Bộ, ngành ban hành 96 thông tư hướng dẫn.

    Bên cạnh đó, để triển khai Luật Quy hoạch, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các văn bản có liên quan đến công tác quy hoạch; Thủ tướng Chính phủ cũng đã tổ chức 03 Hội nghị trực tuyến toàn quốc về quy hoạch.

          Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội

     Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, công tác lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch cơ bản đã hoàn thành; kinh phí lập quy hoạch đã được quan tâm bố trí.

    Qua giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, vẫn còn những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh; trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, quy hoạch xây dựng và quy hoạch sử dụng đất cấp huyện. 

                                                            Quốc hội thảo luận về công tác quy hoạch

    Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác lập quy hoạch trong thời gian tới, Đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch và một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch.

     Theo đó, cho phép Chính phủ và các cơ quan liên quan được thực hiện các nội dung Luật Quy hoạch và các luật hiện hành chưa quy định hoặc đã quy định nhưng bất cập, vướng mắc thì được thực hiện khác với các Luật này để đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt các quy hoạch cho đến khi Luật Quy hoạch được sửa đổi và có hiệu lực thi hành; đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành có liên quan khẩn trương rà soát, xây dựng và ban hành theo thẩm quyền các quy định về điều kiện, quy chuẩn kỹ thuật, chuyên ngành; rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật về công tác quy hoạch còn mâu thuẫn, chồng chéo để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; nêu cao tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu, cá thể hóa trách nhiệm; bảo đảm tính công khai, minh bạch; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về quy hoạch; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính; tổ chức thanh tra, kiểm tra, ngăn chặn, xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về quy hoạch..

                                                 Đánh giá căn cơ việc thực hiện Luật Quy hoạch

    Từ những vướng mắc trong thực hiện Luật Quy hoạch thời gian qua, đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) nhấn mạnh, Chính phủ phải tiếp tục nghiên cứu để sửa đổi căn cơ pháp luật về quy hoạch ở cả ba cấp độ: về lý luận, phương pháp luận khoa học; về thực tiễn và về cơ sở pháp lý, để có những luận cứ đề xuất sửa đổi Luật khoa học, phù hợp với thực tiễn.

    Đại biểu Nguyễn Thị Xuân nhấn mạnh, việc Quốc hội lựa chọn chuyên đề giám sát về công tác quy hoạch “mang tính thời sự rất cao”. Đặt vấn đề tại sao công tác quy hoạch theo Luật Quy hoạch còn chậm và có nhiều vướng mắc,  đại biểu cho rằng nếu không trả lời được câu hỏi này thì mọi giải đáp đều không căn cơ, đều nửa vời, thậm chí phát sinh vướng mắc mới.

                                             Đại biểu Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) phát biểu

      Qua phân tích, đại biểu Nguyễn Thị Xuân nhận thấy, Luật Quy hoạch năm 2017 tích hợp giữa quy hoạch phi vật thể và vật thể, với hàng trăm loại quy hoạch khác nhau, với mỗi loại quy hoạch có nội dung, phương pháp, kết quả nghiên cứu và hình thức thể hiện, trình tự thực hiện, phân công quản lý, thời hiệu, hiệu lực khác nhau thành một loại quy hoạch tích hợp thực tế cho thấy không phù hợp với thực tiễn, thiếu tính khả thi.

    Việc thực hiện lập quy hoạch tích hợp được thực hiện theo quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy trình, quy phạm nào trên thế giới và Việt Nam đã công bố quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức về quy trình, quy phạm, loại loại quy hoạch tích hợp theo Luật Quy hoạch chưa? Liệu Chính phủ có nên xây dựng và công bố quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật áp dụng cho quy hoạch theo Luật Quy hoạch hay không? Nguồn nhân lực nào để lập các loại quy hoạch này? Đã có trường nào đào tạo chuyên môn về quy hoạch tích hợp này chưa? Ai và ở ngành quy hoạch nào được coi là kiến trúc sư chủ trì đồ án quy hoạch tích hợp này?

                                                                   Một số nội dung còn chồng chéo, trùng lặp

     Đánh giá Luật Quy hoạch năm 2017 đã đặt ra nền tảng pháp lý quan trọng cho phát triển quy hoạch cũng như kinh tế - xã hội của đất nước, đại biểu Trần Anh Tuấn (TP. Hồ Chí Minh) cũng lưu ý, hiện vẫn còn một số nội dung chồng chéo, trùng lắp giữa Luật Quy hoạch và Luật Quy hoạch đô thị.  

     Cụ thể,  một số quy định của Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Đất đai và văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất chưa thống nhất về phạm vi, đối tượng dẫn đến sự thiếu đồng bộ về nội dung của các loại quy hoạch này trên cùng một đơn vị lãnh thổ. Quy hoạch chung đô thị được lập theo Luật Quy hoạch đô thị, quy hoạch tỉnh được lập cho thành phố trực thuộc Trung ương theo Luật Quy hoạch có những nội dung trùng lặp, chồng chéo khiến các thành phố trực thuộc Trung ương gặp nhiều khó khăn khi phải lập đồng thời cả 2 loại quy hoạch, gây lãng phí.

                                                     Đại biểu Trần Anh Tuấn (TP Hồ Chí Minh) phát biểu

    Cũng theo đại biểu Trần Anh Tuấn, các thời kỳ quy hoạch giữa các quy hoạch cùng cấp cũng cần có sự thống nhất. Tại Điều 8 của Luật quy hoạch quy định thời kỳ quy hoạch của các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch cấp quốc gia là 10 năm, tầm nhìn quy hoạch quốc gia là từ 30 đến 50 năm, tầm nhìn quy hoạch vùng, tỉnh từ 20 đến 30 năm.

    Tuy nhiên, tại điều 25 của Luật quy hoạch đô thị thì thời hạn quy hoạch đối với quy hoạch chung thành phố trực thuộc trung ương là từ 20 đến 25 năm, tầm nhìn đến 50 năm. Như vậy, thời kỳ và tầm nhìn giữa quy hoạch theo Luật Quy hoạch năm 2017 và quy hoạch chung theo Luật Quy hoạch đô thị là khác nhau, nên quá trình lập quy hoạch sẽ gặp khó khăn đối với yêu cầu đồng bộ, tương thích về nội dung và thời điểm khớp nối về phân tích và luận chứng các vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển.

     Theo đại biểu Trần Việt Anh (Hà Nội) sau hơn 3 năm thực hiện đã bộc lộ một số hạn chế trong việc lập, thẩm định, phê duyệt. Cho đến nay chỉ có 3 quy hoạch cấp vùng, tỉnh được phê duyệt theo Luật Quy hoạch năm 2017.

   Qua khảo sát thực tế tại địa phương, đại biểu cho rằng, vẫn còn thiếu công cụ quản lý quy hoạch chuyên ngành, cụ thể là các di sản đô thị do phải tích hợp các quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành trong quy hoạch tỉnh, thành phố. Đại biểu cũng kiến nghị tháo gỡ vướng mắc trong Luật Quy hoạch năm 2017 cần phải đồng thời rà soát các luật và hướng dẫn chuyên ngành thì mới có đủ điều kiện thực hiện Luật Quy hoạch. Bên cạnh đó cần được bổ sung, làm rõ về vấn đề thẩm quyền, thẩm định phê duyệt đối với không gian ngầm đô thị.

                                                                         Đại biểu Trần Việt Anh (Hà Nội) phát biểu

    Đại biểu Nguyễn Thị Lệ (TP.Hồ Chí Minh) chỉ ra rằng, trên thực tiễn vẫn còn một số tồn tại, bất cập liên quan tới công tác rà soát quy hoạch, tính liên kết và đồng bộ giữa các quy hoạch chưa được thể hiện rõ, đồ án quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn mới chưa đồng bộ với quy hoạch sử dụng đất.

    Việc đảm bảo kinh phí cho công tác lập quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất còn nhiều khó khăn, chưa có hướng dẫn cụ thể về các nội dung chi cũng như thẩm quyền thực hiện thu, chi kinh phí thẩm định. Để hoàn thiện chính sách pháp luật về công tác quy hoạch, đại biểu Nguyễn Thị Lệ kiến nghị các cơ quan Trung ương có hướng dẫn cụ thể để bảo đảm sự giữa phù hợp giữa các quy hoạch, quy hoạch tỉnh và quy hoạch đô thị.

      Về đồng bộ giữa quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch đô thị, đại biểu Nguyễn Thị Lệ kiến nghị, đề xuất lập quy hoạch đô thị căn cứ trên hiện trạng và yêu cầu phát triển của thành phố, quy hoạch sử dụng đất khi lập dựa trên cơ sở quy hoạch đô thị để đảm bảo sự đồng bộ.

     Bên cạnh đó, đại biểu cũng kiến nghị các Bộ, ngành Trung ương hướng dẫn nội dung mang tính chất khung của quy hoạch cấp trên để quy hoạch cấp dưới, quy hoạch cấp tỉnh tuân thủ, đồng thời có hướng dẫn xây dựng nội dung tích hợp trong quy hoạch tỉnh để các địa phương triển khai thực hiện đúng hướng, hạn chế việc chỉnh sửa nhiều lần trong quá trình lấy ý kiến thẩm định, các Bộ, ngành đối với quy hoạch.

       Để đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu phát triển nhanh, bền vững, tăng tính khả thi của các đồ án quy hoạch đô thị và quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân trong khu vực quy hoạch, đại biểu Nguyễn Thị Lệ kiến nghị Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ ban hành các chính sách phù hợp về nhà, đất đối với người dân trong khu quy hoạch chưa được thực hiện, hạn chế tối đa, gây ảnh hưởng đến đời sống, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân trong khu vực quy hoạch.

   Đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc)  kiến nghị Chính phủ tập trung chỉ đạo các cơ quan được giao nhiệm vụ lập quy hoạch và các tỉnh thành phố hoàn thành nhiệm vụ lập quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh chậm nhất đến ngày 31/12/2022 để hoàn thành theo tinh thần Nghị quyết số 119 của Chính phủ. Cùng với đó, Chính phủ cần tập trung chỉ đạo các bộ, ngành sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về quy hoạch còn mâu thuẫn, chồng chéo, đảm bảo việc quản lý, thực hiện quy hoạch đúng pháp luật.

                                                                  Đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) phát biểu

      Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) băn khoăn, tại sao mới chỉ sau 3 năm thi hành, Luật Quy hoạch lại phải chịu sự giám sát tối cao của Quốc hội? Theo đại biểu tỉnh Bình Dương, nguyên nhân của mọi nguyên nhân có thể bắt đầu từ việc tích hợp quy hoạch mà dự thảo nghị quyết giao cho Chính phủ hướng dẫn.

      Theo đại biểu, số lượng các tổ chức tư vấn, chuyên gia tư vấn có đủ năng lực, trình độ chuyên môn làm quy hoạch thích hợp không nhiều để đáp ứng được yêu cầu, trong khi danh mục quy hoạch là rất lớn. Hạn chế này mang tính chất khách quan. Bên cạnh đó, trong thực tế nhiều địa phương vẫn còn lúng túng trong việc tìm tổ chức tư vấn; việc xây dựng hệ thống dữ liệu đồ sộ như trên sẽ được thực hiện thế nào cũng như cần phải xác định rõ tiến độ hoàn thành để thực hiện các bước công việc tiếp theo…

                                               Chưa có quy định cụ thể về tư vấn lập quy hoạch

     Về lựa chọn tư vấn lập quy hoạch, đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) nêu rõ, việc lựa chọn nhà thầu tư vấn lập kế hoạch tỉnh và các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành khác theo quy định của Luật Đấu thầu hiện nay rất khó khăn và bất cập do các yêu cầu đặt ra đối với đơn vị tư vấn rất cao. Trong khi đó, số lượng đơn vị tư vấn, lực lượng chuyên gia đáp ứng được các yêu cầu không nhiều. Mặt khác, hiện nay chưa có các quy định cụ thể về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn phù hợp với từng loại quy hoạch dẫn đến khó khăn cho các địa phương trong lựa chọn tư vấn lập quy hoạch.

     Cùng với đó, thực tế triển khai cũng cho thấy việc đấu thầu lựa chọn tư vấn lập quy hoạch mất rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện trong khi không phải lúc nào cũng lựa chọn được tư vấn có năng lực thực sự.

                                                             Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) phát biểu

   Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) so sánh, tương tự như vai trò của kiến trúc sư đối với một công trình kiến trúc, có thể khẳng định chất lượng tư vấn là một trong những nhân tố quan trọng nhất và quyết định nhất đối với chất lượng của quy hoạch. “Tuy vậy, trên thực tế, mặc dù quy định về lựa chọn tư vấn đã được nêu tại Điều 17 của Luật Quy hoạch và Điều 4 Nghị định số 37/2019/NĐ-CP của Chính phủ về Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quy hoạch nhưng phần lớn các quy hoạch được lập lần này đều là lần đầu nên việc áp dụng các quy định nêu trên gặp rất nhiều khó khăn”.

    Đại biểu kiến nghị, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành sớm ban hành các quy định về điều kiện năng lực, tiêu chí, tiêu chuẩn phân hạng tư vấn và công khai danh mục kèm theo năng lực các tổ chức tư vấn lập quy hoạch để các địa phương có căn cứ lựa chọn phù hợp với từng loại quy hoạch.

      Trong bối cảnh nước ta đang rất thiếu các đơn vị tư vấn đủ khả năng đối với một số quy hoạch then chốt, quan trọng cấp quốc gia, cấp vùng hoặc một số đô thị lớn thì Chính phủ cần có cơ chế riêng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cơ quan liên quan về cách thức lựa chọn và nguồn kinh phí để thuê được các tư vấn thực sự chất lượng, đáp ứng được yêu cầu đề ra./.

                                                                                                                                             Hồng Thanh