Thực ra, tục cúng Thần tài không phải thuần Việt mà xuất phát từ Trung Quốc. Theo quan niệm của người Trung Quốc, Thần Tài là vị thần mang tài lộc cho gia đình. Vào ngày Thần tài, mọi người thường cúng miếng vàng cùng với các đồ lễ nhằm cầu tài, cầu lộc cho cả năm buôn bán thuận lợi.

Sự giao thoa văn hóa khiến cho những năm gần đây, cứ đến ngày mùng 10 tháng Giêng, người Việt cũng mua đồ lễ cúng trước bàn thờ Thần Tài để cầu tài lộc cho một năm mới làm ăn thuận lợi, buôn may bán đắt. Sau dần, do hiệu ứng của sức mạnh truyền thông, việc mua vàng miếng trong ngày Thần tài không chỉ dừng lại ở những người kinh doanh buôn bán mà còn lan sang rất nhiều người dân khác, kể cả những công nhân lao động hay giới công sở.

Dạo quanh thị trường vàng bạc Hải Phòng ngày vía Thần tài, theo ghi nhận của phóng viên, không khí mua sắm tại những cửa hàng, trung tâm buôn bán vàng bạc khá sôi động. Đặc biệt trên những tuyến phố lớn của thành phố như Cầu Đất, Lê Lợi, Tô Hiệu, Trần Nguyên Hãn… từ sáng sớm đã có rất nhiều khách tìm đến để sắm cho gia đình một sản phẩm vàng riêng trong ngày này.

Gặp mẹ con chị Trần Thị Nga, ở Hạ Lý, quận Hồng Bàng, tại cửa hàng vàng Minh Trang trên đường Ngô Gia Tự, chúng tôi được biết: “Còn hơn 2 tháng nữa mới đến ngày cưới của con gái nhưng nhân vào ngày Vía Thần tài, chị dẫn con đến cửa hàng vàng để mua cho con gái kiềng và lắc tay bằng vàng ta để làm của hồi môn cho lấy may, tiện “cả đôi đường”…

Còn chị Vũ Bích Hạnh, ở ngõ 413 Lê Thánh Tông, cho biết: Từ mùng 8 âm lịch, chị đã đến cửa hàng vàng bạc của PNJ trên đường Lạch Tray để mua 2 charm vàng cho lắc tay và 1 chỉ vàng có biểu tượng ông Lộc. Có một điều khác là sau khi thanh toán tiền, chị không lấy vàng về ngay mà gửi lại cửa hàng để ngày Vía Thần tài mang phiếu hẹn lấy vàng về nhà lấy may cả năm.

Mặc dù chuẩn bị sớm như vậy nhưng ngày mùng 8 tại cửa hàng này đã hết sản phẩm vàng có biểu tượng ông Phúc bởi có rất nhiều khách hàng đến cửa hàng để chọn mua sản phẩm gửi lại cho ngày vía Thần tài như chị.

Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, để chuẩn bị cho ngày Vía Thần tài, từ mùng 5 âm lịch trở ra, các cửa hàng vàng bạc bên cạnh việc tích cực chuẩn bị hàng hóa còn đẩy mạnh hoạt động quảng bá cho ngày này. Vào chính ngày 10-1, ngay từ sáng sớm, đặc biệt trên đường Cầu Đất – tuyến đường được mệnh danh “khu phố vàng” của thành phố, rất nhiều cửa hàng, trung tâm vàng bạc đã thu hút sự chú ý của người dân bằng các hoạt động náo nhiệt như múa lân – rồng với chiêng trống rộn rã hay cắt cử người đóng vai Thần tài mời chào khách đến mua hàng.

Bên cạnh đó, hầu hết các cửa hàng đều có chương trình khuyến mại hấp dẫn như: khách đến mua hàng được lì xì bằng tiền mặt, giảm 10-20% công chế tác hoặc mua sản phẩm vàng hoặc đá quý đầu tiên được nhận phiếu ưu đãi Thần tài giảm giá 390.000 đồng và 790.000 đồng cho các sản phẩm tiếp theo có mệnh giá từ 2 triệu đồng trở lên...

Theo chị Trần Ngọc Hoa, chủ cửa hàng vàng bạc trên đường Trần Nhân Tông, Kiến An, từ trước tết cửa hàng đã có kế hoạch nhập về vài trăm chiếc nhẫn kim tiền và vòng tay tỳ hưu với trọng lượng từ nửa chỉ đến 1 chỉ. Giá thành trung bình của các sản phẩm từ 1,5-3 triệu. Để hút khách, cửa hàng còn lì xì tiền công chế tác để “2 bên cùng vui vẻ” cho ngày đầu năm.

Còn theo bà Trần Thị Thu Hà – Giám đốc bán lẻ PNJ toàn quốc - thì PNJ đã có kế hoạch cho Ngày Thần Tài từ cách đây hơn nửa năm. Số lượng và mẫu mã thiết kế của năm nay nhiều hơn năm ngoái. Để phục vụ cho ngày Thần tài, PNJ mở cửa sớm từ 6h sáng đến hơn 10h tối; đồng thời đơn vị không tận dụng cơ hội đẩy giá vàng lên mà giữ nguyên giá để đảm bảo quyền lợi cho khách hàng.

Theo thống kê, lượng hàng được bán ra trong ngày Thần Tài có thể mang lại doanh số bán hàng bằng cả quý của các cửa hàng vàng, công ty vàng bạc. Vì vậy, các công ty kinh doanh vàng đã chuẩn bị các sản phẩm cho ngày Thần Tài từ nửa năm trước.

Tại Hải Phòng, ngày vía Thần tài, mặc dù không có cảnh xếp hàng cả trăm mét hay chen lấn từ 3,4h sáng để mua được vàng như Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh nhưng không vì thế mà không khí mua sắm của người dân Hải Phòng vì thế mà bớt sôi động. Nhiều cửa hàng cho biết, ngày này, có nhiều khách hàng dễ dàng rút hầu bao mua cả lúc 4, 5 cây vàng hay hai, ba chục chỉ có biểu tượng Tài – Lộc làm quà tặng cho gia đình và người thân.

 Được biết, trong ngày vía Thần tài năm nay, sản phẩm bán chạy nhất là các loại linh vật 12 con giáp, các đồng tiền vàng, thỏi vàng loại nhỏ, vàng chỉ lẻ, vàng miếng trọng lượng 1, 2, 5 chỉ để phục vụ khách mua vàng chủ yếu nhằm lấy may trong những ngày này chứ không phải mục đích tích trữ.

Bùi Hạnh