1. Sắp hết tháng 12. Tấm lịch trên tường giờ chỉ còn mỏng tang nhắc ta một năm mới đã cận kề. Ngoài kia, những làn gió xuân đầu mùa ấm áp đã bắt đầu ùa về, xua đi cái lạnh buốt cuối đông. Tết đến thật rồi! Ở tuổi hoa niên, giữa chốn phồn hoa đô thị, giữa dòng người ồn ã, nóng vội, bỗng thấy lòng mình lắng lại một cảm giác rất lạ.

Thì vẫn vậy, 365 ngày vận hành của bốn mùa theo quy luật của đất trời. Nhưng còn đâu nỗi náo nức, phấp phỏng đợi chờ từng tháng, từng giờ để tới ngày mẹ âu yếm xoa đầu trao cho chiếc bao hồng nhỏ xíu trong có mấy đồng mừng tuổi. Còn đâu cái háo hức pha chút ngượng ngùng được khoác trên mình tấm áo mới từ tay cha vào sớm mùng Một linh thiêng… Tất cả chỉ còn là hoài niệm, là bâng khuâng nỗi nhớ đến nao lòng của những ngày tết quê xưa.

Nhớ lắm, phiên chợ miền quê nhỏ cuối năm được lũn cũn theo bà đi sắm tết. Không gian rộn rịp đầy ắp tiếng nói cười. Đâu đó, hương trầm bay trong gió dìu dịu, ngòn ngọt.

Bao trọn cả ngôi chợ làng khi ấy là màu xanh của lá dong, thoang thoảng mùi của những ống lạt mới chẻ. Rồi ai đó tíu tít lời mời “đụng” chung con lợn tết, những hẹn ước gặp gỡ ngày xuân…

Nhớ lắm cụ của làng, đầu đội khăn xếp, áo the đen, móm mém cười ngồi đầu chợ, tay thảo như múa những dòng chữ Nho trên tấm giấy hồng điều, xung quanh kẻ đứng, người ngồi xúm xít. Rồi nữa, giữa chợ, ồn ã khách ra vào quán tranh dân gian với những “đám cưới chuột”, “mẹ con nhà gà”, “đàn lợn”, “trê cóc”… Ngẩn ngơ, mải mê xem đến nỗi bà phải gắt lên, cốc nhẹ vào đầu: “Mau về, để ông còn bầy mâm ngũ quả”…

Nhớ lắm buổi chiều xăng xái bên cha, bên mẹ xem thân phụ, thân mẫu của mình gói bánh chưng. Những tấm bánh chưng xanh vuông vắn được cha gói thật khéo, đẹp như cổ tích, ngắm mãi không chán.

Khoái nhất là tới lúc cuối chầu, mẹ vun nắm gạo nếp thơm lừng cuối cùng và ít đỗ còn sót lại làm chiếc bánh nho nhỏ hình thù ngộ nghĩnh, nói là để dành riêng cho “anh cu tý…”. Tối đến, cả nhà quây quần bên bếp lửa hồng của những gộc tre già. Nồi bánh chưng sôi lục ục, tỏa hương ngào ngạt. Sao lâu thế, bánh luộc mãi chưa xong, sướt mướt phụng phịu rồi ngủ thiếp đi trên tay mẹ lúc nào…

2…Thời gian như “vó câu qua cửa sổ”. Ký ức tuổi thơ còn tươi mới như ngày nào, vậy mà xuân nay tóc đã điểm bạc. Những người thân yêu nhất giờ cũng đã đi xa. Vẫn biết “bãi bể, nương dâu”, chẳng có gì là bất biến. Nhưng vậy đấy, ở bên kia đỉnh dốc của cuộc đời, năm mới giờ chỉ còn ăm ắp kỷ niệm của một thời xa vắng.

Mùa xuân cứ dẫn ta đi mãi trong miền sâu thẳm của những ngày thơ ấu tuyệt vời. “Năm nay đào lại nở/Không thấy ông đồ xưa/Những người muôn năm cũ/Hồn ở đâu bây giờ?”… câu thơ của Vũ Đình Liên viết cách đây gần một thế kỷ sao cứ cồn cào, hiển hiện trong tâm tưởng. Những phong vị ngày xưa ấy giờ còn lại ở nơi đâu? Có nếp nhà nào còn giữ được vẹn nguyên? Làm sao để lớp người trẻ tuổi mãi cảm nhận được cái vẻ đẹp bình dị, ấm áp thân thương đặc trưng của ngày tết cổ truyền khi mọi thứ quanh họ là thế giới của công nghệ hiện đại mà vẫn trống vắng?

Cách nào để những bữa cơm tất niên không qua nhanh, chóng vánh cùng thói quen sinh hoạt bị đảo lộn, những bữa tiệc xã giao dường như không có hồi kết, những câu chúc đã thuộc lòng, người quá bận rộn, người không biết phải làm gì? Tết xưa đâu có thế. Hương vị thực sự của Tết Việt đâu có vậy?

Lại nhớ Tết năm xưa còn có cây nêu, pháo nổ, có những gia đình mua củ thủy tiên về tỉa gọt trang trí bàn thờ. Còn nhiều lắm những phong tục, những thói quen, nếp nhà ngày Tết mà giờ chỉ còn sống trong lời kể…

Dẫu vậy, ta vẫn tin, Tết với tất cả hương vị, màu sắc ấm áp của tình người sum họp, của chuyển giao đất trời thiêng liêng sẽ vẫn mãi còn đó. Linh hồn Việt ấy sẽ vẫn tiềm tàng âm ỉ để cháy lên, rạng rỡ như ở những miền quê nhỏ ngày nào, để làm nguồn sáng, chốn bình yên tìm về cho những người con tha hương. Tết Việt còn mãi…

Nghiêm Chỉnh