- Sao muộn thế chú mới về nhà?

- Sáng nay em được ra tù.

Không gian ắng lại. Lạ. Tay ga người lái xe vẫn không chùng. Anh đang chở tù nhân mới hoàn lương. Hiểu tâm trạng anh, Đêm mạnh dạn:

- Em đi tù vì tội chứa chấp của gian, giả mạo giấy tờ. Nếu anh ngại...

Người lái xe ôm bẻ chiếc gương chiếu hậu thẳng vào mặt Đêm. Xong, anh nhoẻn miệng cười. Đêm thấy lạ. Có điều gì mơ hồ khó hiểu. Kệ. Mình còn sợ điều gì trên đời! Đêm so người trong cái lạnh rí rắc phơn phớt mưa Xuân.

Ba tiếng đồng hồ rong ruổi, vừa mừng, vừa buồn ngủ vì cả đêm qua thao thức. Đêm ngả đầu vào lưng người lái xe ôm. Giấc ngủ đến lúc nào.

- Tới đâu rồi anh?

- Phủ Lý rồi. Chú ngủ say quá. Đã đi được một chặng khá dài đấy. Nếu tiện, chú kể về mình đi!

... Mười chín năm trước, vào cái đêm cuối tháng đen nhưng nhức, ếch nhái oàm uôm hoà đồng tiếng chó tranh cái gừ gừ. Đom đóm đặc kịt như ma chơi, bà Na vặn mình để nó tòi ra. Lúc này, ông Khiền, chồng bà đang đóng quân ở tận Tây Nguyên. Tháng ngày nắng rãi làm công nhân cầu đường khiến sức lực bà Na chẳng còn bao và kiệt khi sự học của thằng con dừng ở lớp 6 trường làng. Khó khăn tỉ lệ thuận với những ngày biền biệt của chồng. Lương hưu, bà Na chỉ đủ gạo nước, mắm muối, sách vở cùng con trong một tháng. Đành rằng lúc Đêm vượng sức, nó chịu khó làm đủ nghề, phụ hồ phụ vữa, khi học việc sơn sì cửa sắt.

Ông Khiền từ biệt binh nghiệp với vết thương sọ não thường đau ê ẩm khi có tiếng động to bên cạnh, ngõ phố chưa kịp làm quen hàng xóm mới thì xuất hiện đám cưới toàn người lạ. Vợ Đêm là công nhân đóng giầy tại một xí nghiệp liên doanh. Cuộc sống gia đình tưởng như dòng kẻ, thế mà…

Buổi sáng trong cái ngõ chật.

Khi hàng thịt quay bà Lánh hôi hổi bốc hơi cũng là lúc…

Đêm ngồi nghe lão Vở hàng xóm tính cho đường sinh nhai…

- Anh tính - em làm tiếp thị cho công ty phân phối nước lọc cao cấp của anh - Lão Vở đưa ngón tay quén cái quần xịp bên trong quần soọc nghe tạch một cái, dề giọng - Thấy chú vất vả, cũng “biết sống”. Nếu đồng ý, anh “lệnh” cho nó.

- Dạ. Lương, thế nào anh?

- Gấp ba cái “liên doanh - cửa sắt SURPER” mày đang làm.

- Nhưng em không có xe máy để đi giao hàng?

- Mày đồng ý làm việc, anh chỉ chỗ cho mày mua cái xe máy rẻ thôi mà chất lượng ok! - OK?

- Thế thì còn gì bằng ạ.

- Xong nhé!

Một ngày mới của Đêm với niềm vui lớn, tâm trạng Đêm như mọc cánh. Tiếp thị. Công việc thương mại này nó ước từ lâu. Nó cảm thấy vị thế trong xã hội bỗng “nhởn” lên. Đêm dại dột vay tiền mua rẻ cái xe Hon-đa đời 81 không giấy tờ. Mọi điều lão Vở nói, Đêm đều tin sái cổ “Xe nhập lậu, cà tàng, bạn tao đã đi mấy năm rồi. Dùng một thời gian, không thích lại đưa anh “nhượng hộ”. Đêm thì thụt “chạy” vài triệu đồng để ông anh cùng ngõ “hoàn chỉnh” giấy tờ. Đêm đâu hay giấy tờ đó là thứ rởm. Bốc đồng mưu sinh, Đêm nhắm mắt liều và tự cho đó cũng là một nẻo sinh nhai.

Công việc tiếp thị một tháng sau vẫn không động tĩnh. Lão Vở khất lần. Với lý do đang buồn vì hai con chim cảnh mua bạc triệu bị chuột cống xé lồng, nhai cả chân lẫn lông... Lão quyết bắn chết con chuột già nhưng chỉ được cái đuôi tróc lở ngọ nguậy lọt khe, tõm xuống chiếc bể chìm. Con chuột lọp bọp thọt vào cống ngầm, mất dạng. Đêm rùng mình.

“Hằng ngày có hai cậu thanh niên bảnh choẹ, thắt nơ hẳn hoi đến vác mấy thùng “nước nọc” nhà lão Vở đi bỏ mối”. Cuối cùng đêm biết đã bị lừa.

Gã hụt hẫng và không hiểu chuyện gì đang xẩy ra với mình. Đến lúc Công an sập chiếc khóa số 8 vào cổ tay, gã mới thực sự ngã ngửa: Cái xe là tang vật một vụ cướp, đánh người gây thương tích. Mấy năm nay Công an chưa tìm ra manh mối.

Hôm toà xử án, nhìn mẹ gầy rộc và nỗi đau tê buốt hằn rõ trên khuôn mặt hoang vắng như hoá thạch của vợ mà Đêm buồn vô hạn. Nhưng oái oăm thay, lúc ấy mọi thứ trong lòng gã lại bị bao trùm bởi điều duy nhất đang trào dâng: Ấy là danh dự bị tổn thương. Trời ơi! Tâm can Đêm chỉ thực sự lắng khi miệt mài nhặt cỏ ở trại công. Gã xót xa thương mẹ, thương cha.... vợ trẻ sẽ thế nào khi mấy chục tháng ta xa nhà. Rồi láng giềng. Cả bên ngoại nữa.

Lại nhớ, cái hôm đám cưới. Ông già bà cả trong họ đưa cô ấy về với Đêm. Cả họ bên ấy có mỗi cô cháu gái. Những ông già, đầu đội khăn xếp, mặc áo cài khuy hạt. Những bà già vận áo dài gấm, cổ đeo tràng ngọc, miệng nhai trầu bỏm bẻm.

Ba mươi tư tháng tù giam, Đêm qua bốn trại. Hắn bấm đốt, đếm ngày theo tiếng kẻng cơm. Đúng sáng ba mươi tết, Đêm may mắn được hoàn lương trước thi hành án dăm tháng và bây giờ nhờ người lái xe ôm tốt bụng, Đêm sẽ kịp về đón giao thừa cùng bố mẹ và vợ. Nhưng lúc này, trong lòng gã chỉ nghĩ đến việc đầu tiên về nhà là ngay tức khắc sẽ xin tí tiết gã hàng xóm chuyên múc nước bể ngầm đóng chai rồi “trương” là nước lọc cao cấp, đã làm cuộc đời hắn khổ thế này.

... Xe cứ chạy. Chuyện Đêm đã hết. Người lái xe ôm trầm lặng, anh như cảm thông chia xẻ mọi điều Đêm kể. Rồi anh nói, như với chính mình:

Em à, cuộc đời muôn nẻo, chẳng ai biết chắc ngày mai sẽ ra sao. Chỉ có điều hãy sống tốt, trung thực rồi hạnh phúc sẽ đến. Mà em cũng đừng có ý định thanh toán nhà Vở. Hắn bị pháp luật xử lý rồi.

Xe đến thị trấn Văn Điển rồi qua Giáp Bát, thế là sắp về nhà.

Tới ngã tư đầu công viên Thống Nhất, người lái xe ôm dừng lại.

Chú chờ anh một chút.

Anh dựng xe, đi tới chỗ mấy em gái đang mỗi người tay cầm một cành đào chào mời khách qua đường. Anh mua một cành to, thật đẹp. Chắc làm quà cho chị và các cháu nhân dịp chở khách ra Hà Nội.

Chiếc xe ôm len lỏi qua mấy cái ngõ hẹp rồi cũng đến được cổng nhà Đêm. Đêm thấy lạ khi người lái xe ôm không cần hỏi đường mà vẫn đưa gã về tận ngôi nhà cấp bốn bên trong có ánh điện đỏ đọc hắt ra. Khụ khụ... tiếng cha Đêm ho. Đêm nghĩ: Mọi nhà có tết, nếu Đêm không về kịp chắc năm nay nhà mình cũng sẽ không có. Người lái xe ôm đưa cành đào và vỗ nhẹ vai Đêm.

Mẹ Đêm hiện ra trước cổng. Bà không lạ khi thấy con. Người lái xe ôm quay xe rồi gật đầu chào. Đêm quên khuấy chuyện tiền nong.

Chú Cao vào nhà uống chén trà đã.

Thôi ạ. Đêm đã về. Cháu xin phép về đồn cho kịp ca trực giao thừa.

Đêm trố mắt nhìn mẹ. Dường đoán được ý nghĩ trong đầu cậu con trai. Bà Na nói:

Chú Cao đây là Cảnh sát khu vực trong khu. Mấy năm con đi vắng, chú ấy giúp đỡ gia đình ta nhiều lắm. Lá đơn xin giảm án gửi trại, chú ấy chứng thực đấy. Biết ngày tết tầu xe khó khăn, sáng nay chú ấy nhận với cha vào tận Thanh Hoá đón con.

Nước mắt Đêm rưng rưng. Gã cứ nhìn hút theo mãi vệt đèn xe trong đêm của người “lái xe ôm”.

Hà Nội, những ngày Đông giá

Truyện ngắn của nhà văn Phan Đình Minh, Nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Hậu cần - kỹ thuật CAND