Khi đi qua quận Dương Kinh, không khó để nhận ra những đám khói đen bốc mùi khét lẹt cháy âm ỉ tại nhiều bãi đất trống trong các khu dân cư hay tại bãi cỏ hoang. Theo ông Nguyễn Khắc Hưng, Chủ tịch UBND phường Anh Dũng, quận Dương Kinh, rác thải trên địa bàn phường bị ùn ứ nhiều sau cơn bão số 3, trong khi tại quận chỉ có hai đơn vị thu gom rác thải. Hiện HTX Môi trường và Dịch vụ thương mại Thành Vinh thu gom rác cho 4 phường, bao gồm phường Anh Dũng, dẫn tới tình trạng quá tải, rác tập kết chờ thu gom còn chậm trễ ở khâu xử lý.

Tận dụng trên địa bàn phường có nhiều bãi đất trống nên một bộ phận người dân đã tự ý xử lý bằng cách đem rác đốt. Lực lượng chức năng của phường nếu bắt gặp chủ yếu là nhắc nhở, tuyên truyền nâng cao ý thức. Cũng theo ông Nguyễn Khắc Hưng, chính quyền địa phương đã nhiều lần liên hệ, đề xuất HTX Môi trường và Dịch vụ thương mại Thành Vinh đẩy nhanh quá trình thu gom rác tại các khu dân cư, tránh ùn ứ gây ô nhiễm môi trường, mất mĩ quan đô thị và đặc biệt là để ngăn không cho người dân tự ý đốt rác do chưa được xử lý.

Còn đối với phường Đông Khê, quận Ngô Quyền, lâu nay vẫn tồn tại tình trạng rác thải, vật liệu xây dựng ngổn ngang tập kết thành một đường dài ở bãi đất đối diện khu chung cư 9 tầng tái định cư Đông Khê (đường Đỗ Chính), ngay sát hồ Phương Lưu hay khu vực nghĩa trang Vườn Quyến, không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn làm mất mỹ quan đô thị. Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch UBND phường Đông Khê, tình trạng đổ trộm và đốt rác chủ yếu chỉ xảy ra tại khu vực đường Đỗ Chính nói trên. Vừa qua, đơn vị đã phối hợp với Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hải Phòng tiến hành thu dọn rác tại đây, cắm biển cấm đổ rác nhưng chỉ được một thời gian là tái diễn tình trạng đổ trộm rác.

Chính quyền địa phương cũng phối hợp với Công an phường Đông Khê tổ chức tuần tra vào một số khung giờ cao điểm, giao nhiệm vụ cho lực lượng bảo vệ ANTT tại cơ sở kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý trường hợp đổ trộm, đốt rác tự phát. Tuy nhiên, bên cạnh việc lựa chọn ban đêm không có người qua lại để hành động, né tránh camera, những người đổ trộm rác còn sử dụng cả xe tự chế chở vật liệu xây dựng, có kích thước nhỏ gọn, dễ luồn lách qua ngõ ngách, chỉ mất 15-20 giây là đổ hết rác phía sau nên cho dù có được báo tin cũng khó có thể ngăn chặn. Phía chính quyền phường Đông Khê đã nhiều lần kiến nghị với cơ quan cấp trên về việc kiểm soát chặt chẽ các loại xe tự chế vốn đã bị cấm lưu thông đề phần nào ngăn chặn tình trạng đổ trộm rác.

Chưa hết, thời điểm sau bão số 3, xuất hiện tình trạng cành cây khô gẫy rồi rác thải rắn được tập kết ngay bãi đất trống trên mặt đường Lê Hồng Phong, cách trụ sở Trung tâm hành chính quận Ngô Quyền chỉ vài bước chân. Giải thích về điều này, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch UBND phường Đông Khê cho biết thêm, vì đơn vị thu gom rác bị quá tải công việc, dẫn tới chậm trễ trong quá trình xử lý rác trong khu dân cư.

Vì vậy, chính quyền địa phương đã mượn bãi đất trên từ chủ đất để tập kết rác thải sau bão thu gom từ đường Lê Hồng Phong và một số đường nội bộ trên địa bàn phường, sau đó phối hợp với Công ty Môi trường đô thị đến chở đi. Tuy nhiên, lợi dụng việc tập kết rác thải như vậy, một số người dân thiếu ý thức đã tự ý đốt rác, gây khói bụi, ô nhiễm môi trường. Theo ghi nhận của phóng viên, ở khu vực nối giữa ngõ 189 và 275 Đông Khê sau khi bị giải toả để xây dựng Trung tâm hành chính quận Ngô Quyền đã hình thành một số bãi đất trống nhỏ. Một số người dân thiếu ý thức thường tự ý mang rác ra đây đốt, không có người trông coi, tạo thành các đám cháy tuy nhỏ nhưng do nằm trong khu dân cư nên mùi khói nồng nặc, tiềm ẩn nguy cơ cháy lan rất cao.

Một điểm nóng khác về tình trạng đổ trộm rồi đốt rác tự phát thời gian gần đây là khu vực hồ Phương Lưu (đoạn từ ngõ 54 Vĩnh Lưu thông ra hồ) thuộc địa bàn phường Đông Hải 1. Nói về lý do chọn hồ Phương Lưu là điểm tập kết rác, ông Phạm Văn Diễn, Phó Chủ tịch UBND Đông Hải 1 cho biết đã có sự thống nhất giữa UBND phường và Xí nghiệp môi trường đô thị. Lý do là sau dự án giải toả của thành phố, khu vực quanh hồ hình thành nhiều bãi đất trống, xa khu dân cư, thuận tiện cho việc thu gom, tập kết rác. Tuy nhiên, điểm tập này có phạm vi, giới hạn nhất định, được tính đủ chỗ cho xe chở rác chuyên đụng đậu đỗ và làm nhiệm vụ. Thế nhưng thực tế cho thấy, bãi rác ở đây kéo dài dọc bờ hồ chứ không chỉ quanh khu tập kết, hình thành một bãi rác lớn.

Theo ông Diễn, chính quyền địa phương đã nhiều lần bỏ kinh phí phối hợp với các đơn vị vệ sinh môi trường tiến hành dọn dẹp rác thải ở đây, tuy nhiên sau 2 - 3 tháng lại tái diễn việc đổ trộm. Ngoài ra, đơn vị cũng đã làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường, đề xuất lên UBND quận Ngô Quyền và các cơ quan chức năng cho phép quây tôn, rào lại các khu đất đang diễn ra tình trạng đổ rác bừa bãi, không đúng quy định.

Tuy nhiên, do khu vực này là đất nông nghiệp được quy hoạch cho các dự án, việc quây tôn sẽ gây ra nguy cơ san lấp, xây dựng trái phép bên trong. Vì vậy, chính quyền phường đã nhiều lần đề xuất bằng văn bản, mong mỏi thành phố triển khai nhanh các dự án tại hồ Phương Lưu, góp phần tích cực giải quyết công tác xử lý rác thải tại đây.

Cùng với đó, chính quyền phường Đông Hải 1 tập trung vào công tác tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức của người dân, từ trực tiếp đến gián tiếp thông qua chi bộ, tổ dân phố cho đến tuyên truyền trên loa truyền thanh… Phường cũng triển khai một số biện pháp có tính răn đe cao hơn như yêu cầu các hộ dân đang sử dụng xe tự chế chở vật liệu xây dựng viết bản cam kết không đổ trộm rác thải, nếu không chấp hành sẽ bị xử lý bằng hình thức thu giữ xe, giao lại xe cho Công an quận…, qua đó phần nào cải thiện tình trạng đổ rác không đúng quy định quanh hồ.

Cũng trong thời gian qua, đã xảy ra một số vụ đổ trộm đốt rác ô nhiễm nguồn nước sông Đa Độ tại địa bàn phường Tràng Minh, quận Kiến An. Do đặc thù trên địa bàn tập trung nhiều hộ dân sinh sống bằng nghề thu gom phế liệu, sau quá trình phân loại, phế thải không được thu gom, xử lý theo quy trình, nếu tự thuê đơn vị thu gom riêng thì mất nhiều chi phí nên người dân thường tập kết tại ven sông, tạo thành một bãi rác khổng lồ nhiều năm nay.

Được biết, bên cạnh lắp đặt camera và biển báo cấm, từ tháng 7/2024, chính quyền địa phương đã phối hợp lực lượng Công an phường tổ chức tuần tra, canh gác rồi cùng tổ dân phố xây 2 cọc bê tông ở lối vào ven sông, ngăn chặn được tình trạng các loại xe tải, xe tự chế chở rác vào đổ. Bên cạnh đó, Công an phường Tràng Minh cũng đề xuất với chính quyền địa phương lựa chọn một bãi đất trống làm khu vực tập kết, phân loại phế liệu, vừa phục vụ việc thu gom đảm bảo hiệu quả, vừa giải quyết được vấn đề rác thải chất đống trong các khu dân cư. Tuy nhiên, đề xuất này chưa đem lại kết quả do một số vướng mắc trong việc chọn địa điểm phù hợp.

Vẫn đang còn khá nhiều lý do được phía chính quyền cơ sở nêu ra trong xử lý, chưa nói các giải pháp hiện nay chủ yếu mang tính tạm thời, tập trung vào các hoạt động tuyên truyền, trong khi việc thay đổi ý thức người dân không phải chuyện một sớm một chiều. Vì vậy, các cấp, các ngành cần tăng cường công tác phối hợp trong xử lý nạn đổ trộm và đốt rác tự phát, trước khi chờ đợi một chế tài mới có tính răn đe hơn.

Kim Anh