Cá Lác sống nhiều ở vùng bãi lầy nước lợ Hải Phòng

Loại cá này thuộc họ bống, có vẩy nhỏ, đôi mắt to thao láo lồi ra nên có lẽ vì thế được gọi là “lác”, màu da xám đen xấu xí và trơn nhẫy, chúng sống ở những hang sâu, thích “khiêu vũ” bằng những điệu nhảy lạ trên bãi lầy ven cửa sông.

Cá lác là một trong những loài đào hang giỏi nhất và chúng cũng ẩn mình nhanh nhất nên bắt cá lác có thể coi là một môn nghệ thuật. Ngày trước người ta thường chế những chiếc bẫy bằng cật tre cắm ở cửa hang, lác ta lau chau chui ra ngúng nguẩy nhảy múa nên rất dễ bị mắc cạm. Ngoài bẫy, thì nhiều người bám theo mạch nước mà xác định đường hang, dùng tay xắn bùn để bắt.

Một cách khác dễ hơn là dùng giậm, vì hang cá lác là một quần thể có rất nhiều cửa, nhược điểm của nó hễ chui cửa nào là quẫy đầu lấy bùn lấp lại, nên tinh mắt chỉ nhìn thấy vết bùn ướt mới đùn lên là chắc chắn lác ta trốn ở chỗ đó.

Lấy giậm chặn bên ngoài, thấy cửa hang nào nhiều nước nhất dùng chân ấn mạnh, khiến cá lác bị lực đẩy của nước phụt lên. Còn gần đây, nhiều người dùng kích điện, rà sát mặt bùn “kích” cho lác chui lên để bắt, cách này hiệu quả nhưng bị cấm vì có khả năng tận diệt.

Chế biến cá lác phổ biến nhất là nấu riêu chua và kho vùi. Cá lác đem về, dùng tro hoặc xỉ bếp tuốt sạch vẩy và lớp nhớt bên ngoài, mổ moi ruột. Nếu kho, xóc cùng chay khô, giềng giã nhỏ, lá và củ gừng, cà chua, ớt tươi, gia vị… đun sôi kỹ và vùi vào bếp trấu, khi trấu cháy hết, nồi cá kho vừa sém cạnh là đạt.

Còn nếu nấu riêu chua, cá lác hợp nhất với măng tre tươi thái trần qua nước sôi, độn thêm vài quả chuối xanh nấu với nước mẻ hoặc chay tươi, gia vị cũng không thể thiếu ớt xanh, lá gừng, lá lốt, tía tô, thì là… riêu cá lác có vị thơm hơi ngai ngái, nước ngọt, ăn với bún vẩy (bún thang).

Dù có thân hình xấu xí, nhưng cá lác được cho là cực bổ, đặc biệt lành đối với các bà mẹ ở cữ, hơn nữa cũng thuộc diện hiếm nên tại thời điểm này có giá khoảng 100.000 đồng/kg nhưng không phải dễ mua.

Gia Lê