Theo các nguồn sử liệu và văn bia còn lưu giữ, ở thế kỷ thứ XVI, Mạc triều được ghi nhận là một triều đại tuy chỉ có 65 năm đóng đô tại Thăng Long (1527 - 1592) nhưng đã thực thi nhiều chính sách cởi mở, cách tân, tiến bộ như trọng nông, khuyến công nhưng không ức thương, cải cách hạn điền, khai khẩn đất đai, đắp đê đào sông bảo vệ mùa màng.

Bởi vậy mà nhiều năm sản xuất phát triển, được mùa liên tiếp, đời sống no đủ. Khi những sản vật làm ra dư thừa, cũng là lúc nhu cầu trao đổi, mua bán tăng cao.

Thời Mạc, các chợ ven đô và chợ làng ngày càng phát triển, mở rộng và hoạt động khá nhộn nhịp. Thời điểm này cũng hình thành một số cảng thị như những trung tâm buôn bán, giao thương trong và ngoài nước.

Trong 65 năm trị vì chính thống trên đất Thăng Long, nhà Mạc đã cho dựng nhiều chợ, quán và cảng thị: Năm 1530 mở chợ Cầu Nguyễn (Hưng Hà, Thái Bình); năm 1570 mở chợ Nghĩa Trụ (Văn Giang, Hưng Yên); năm 1572 mở chợ Cẩm Khê (bên chùa Minh Phúc ở Toàn Thắng, Tiên Lãng); năm 1579 mở chợ Hậu Bồng (Hải Dương)…

Bia đá cổ chùa Minh Phúc ở thôn Minh Thị, xã Toàn Thắng, huyện Tiên Lãng còn ghi: Niên hiệu Sùng Khánh năm thứ 7 (1572), đời vua Mạc Mậu Hợp, Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toàn đã bỏ 120 lạng bạc mua 5 mẫu đất làm ruộng Tam Bảo và dựng chợ Minh Phúc ở thôn Minh Thị. Với địa thế thuận lợi, trên bến dưới thuyền, chợ Minh Thị nhanh chóng trở thành trung tâm buôn bán, giao thương hàng hóa sầm uất thời bấy giờ.

Các chợ làng, chợ quê, cảng thị được hình thành, phát triển và hoạt động khá nhộn nhịp trong thời kỳ phong kiến và Pháp thuộc không chỉ có vai trò lịch sử nhất định trong việc trao đổi, mua bán hàng hóa, kết nối cung - cầu giữa người sản xuất và người tiêu dùng mà còn là đặc trưng, nét đẹp truyền thống, bản sắc văn hóa, cuộc sống người dân làng quê yên ả, thanh bình, thuần khiết rất cần được lưu giữ, bảo tồn, phục dựng trong thời kỳ công nghiệp hóa, đô thị hóa, thay đổi mạnh mẽ hôm nay như những đối chứng văn hóa, lịch sử quý giá.

TS. Hoàng Văn Kể - Chủ tịch Hội đồng Mạc tộc Hải Phòng, Trưởng Ban tổ chức cho biết, được sự đồng ý của UBND thành phố, trên tinh thần kế thừa, gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của một triều đại phát tích tại Hải Phòng, Hội đồng Mạc tộc Hải Phòng, Ban Quản lý Di tích Từ đường họ Mạc Cổ Trai xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thuỵ, Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng phối hợp tổ chức “Chợ quê thời Mạc” lần thứ I năm 2023.

Trong 3 ngày diễn ra sự kiện (từ ngày 29-7 đến ngày 31-7-2023), sẽ có hơn 30 gian hàng trưng bày, giới thiệu, bán phục vụ đa dạng đối tượng gồm những sản vật nông nghiệp chất lượng, có thương hiệu, được đầu tư công phu, tỉ mỉ và tâm huyết từ các địa phương và do con cháu họ Mạc, gốc Mạc ở các địa phương trong cả nước gửi đến tham gia.

Bên cạnh đó, tại khuôn viên Từ đường họ Mạc Cổ Trai sẽ diễn ra những hoạt động văn hóa, thể thao truyền thống, diễn xướng thiêng liêng đậm chất hồn quê Việt như chèo, xẩm, ca trù, hát văn, ả đào, múa rối.

Đặc biệt, điểm nhấn của “Chợ quê thời Mạc” là chương trình nghệ thuật đặc sắc vào 20h30 ngày 29-7-2023, được truyền hình trực tiếp trên các kênh sóng THP, tiếp sóng trên một số Đài Phát thanh và Truyền hình địa phương. Tại chương trình nghệ thuật này sẽ có hoạt cảnh chèo “Thái hậu Mạc triều mở chợ” do Đoàn Chèo Hải Phòng dày công xây dựng.

“Chợ quê thời Mạc” cũng được tổ chức đúng vào dịp kỷ niệm 496 năm ngày Thái tổ Mạc Đăng Dung đăng quang. Dịp này, huyện Kiến Thụy cũng tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm Lễ đăng quang của Mạc Thái Tổ, như: Dâng hương tại khu tưởng niệm Vương triều Mạc và các di tích Từ đường họ Vũ, chùa Trà Phương, Đền – chùa Hòa Liễu, Từ đường họ Mạc; lễ cáo yết, múa lân, rồng, trống trận; hoạt cảnh chèo tái hiện lễ đăng quang của Thái tổ Mạc Đăng Dung, khai sáng Vương triều Mạc; lễ biểu dương học sinh, giáo viên có thành tích xuất sắc, tiêu biểu năm học 2022-2023…

Với các hoạt động phong phú, hấp dẫn, được đầu tư bài bản, “Chợ quê thời Mạc” hứa hẹn sẽ trở thành sản phẩm văn hóa du lịch tâm linh độc đáo, hấp dẫn, thu hút đông đảo du khách thập phương và Nhân dân cả trong và ngoài thành phố về tham dự.

LIÊM ĐOÀN