Tại Việt Nam, những năm qua, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến công tác phòng chống lao được thể hiện thông qua sự cam kết mạnh mẽ với nhiều chính sách và hành động cụ thể. Đến nay, Việt Nam đã xây dựng một khung pháp lý toàn diện và vững chắc cho công tác phòng chống bệnh lao.

Nền tảng quan trọng được đặt ra từ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm số 03/2007/QH12 và cụ thể hóa qua Nghị quyết 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe Nhân dân. Đặc biệt, Quyết định số 374/QĐ-TTg ngày 17/3/2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược quốc gia phòng chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, tạo định hướng chiến lược dài hạn cho công tác này.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã ban hành Công điện 25/CĐ-TTg ngày 25/4/2024 về việc tăng cường công tác phòng chống bệnh lao và Quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 17/10/2024 về việc kiện toàn Ủy ban quốc gia chấm dứt bệnh lao.

Các văn bản chuyên môn như hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và dự phòng bệnh lao (Quyết định số 162/QĐ-BYT ngày 19/1/2024); hướng dẫn triển khai hoạt động phát hiện bệnh lao gắn với các cơ sở khám chữa bệnh (Quyết định số 2627/QĐ-BYT ngày 5/9/2024)... Trong đó, Công điện số 25/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác phòng chống lao ngày 25/3/2024 đã đẩy mạnh hoạt động phòng chống lao với những kết quả bước đầu rất tích cực.

Tuy nhiên, Việt Nam hiện vẫn là nước có gánh nặng bệnh lao cao, đứng thứ 11/30 nước có số người bệnh lao cao nhất toàn cầu và có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới (báo cáo WHO Global TB Report 2023).

Hải Phòng với dân số trên 2 triệu người, tỷ lệ bệnh lao ở mức trung bình so với cả nước. Hằng năm, toàn thành phố phát hiện khoảng 1.600 người bệnh lao các thể; điều trị thành công 85-90% số người bệnh lao được thu nhận. Trong năm 2024, tổng số bệnh nhân lao các thể được phát hiện là 1.516 giảm 150 bệnh nhân so với năm 2023, tỷ lệ phát hiện lao trên 100.000 dân là 72 người.

Giám đốc Bệnh viện Phổi Hải Phòng Vũ Ngọc Trường cho biết, trong năm 2024 số bệnh nhân lao thu dung điều trị là 1.565 đạt 92,7% chỉ tiêu phát hiện cả năm. Tỷ lệ tỷ lệ phát hiện bệnh nhân mới đạt 108% chỉ tiêu kế hoạch, đều là những con số rất đáng khích lệ đối với Chương trình chống lao thành phố. Tuy vậy, để hướng đến mục tiêu chấm dứt bệnh lao,trong những năm tiếp theo thành phố tiếp tục tăng cường sàng lọc phát hiện chủ động tại cộng đồng bằng chiến lược 1X, 2X (Xquang, Xpert), phối hợp điều trị lao tiềm ẩn cho người nhiễm.

Nhằm tiến tới mục tiêu thanh toán bệnh lao vào năm 2035, từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Phổi Hải Phòng phối hợp trung tâm y tế các địa phương và các đơn vị liên quan thực hiện khám sàng lọc lao và một số bệnh không lây nhiễm trên địa bàn các huyện Tiên Lãng, Kiến Thụy và quận An Dương… Hàng chục nghìn người dân từ 50 tuổi trở lên, người tiếp xúc hộ gia đình hoặc tiếp xúc cộng đồng với người bệnh lao, người có triệu chứng hô hấp (ho, khó thở, tức ngực, mệt mỏi…), nhóm trường hợp có nguy cơ cao (mắc bệnh mạn tính, cán bộ y tế, người suy dinh dưỡng…) được các bác sĩ có chuyên môn cao khám sàng lọc lao và các bệnh mạn tính không lây. Cụ thể, người dân đến khám được cung cấp phiếu khám bệnh và tầm soát các triệu chứng của bệnh lao thông qua ứng dụng ACIS; chụp Xquang phổi kỹ thuật số cho kết quả ngay, sàng lọc ung thư phổi sớm, đo chức năng thông khí phổi, sàng lọc huyết áp, tiểu đường cho những người có nguy cơ cao, xét nghiệm tình trạng nhiễm lao cho người tiếp xúc với bệnh nhân lao...

Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố Trần Quốc Trinh cho biết, Chương trình chống lao thành phố cần triển khai các hoạt động trọng tâm, như: duy trì triển khai các hoạt động xét nghiệm, phát hiện, quản lý điều trị người bệnh lao, lao kháng thuốc, lao tiềm ẩn…; tăng cường sàng lọc, phát hiện người bệnh lao, lao kháng thuốc, lao trẻ em, tăng tỷ lệ điều trị thành công, giảm tỷ lệ bỏ trị; bảo đảm việc cập nhật dữ liệu ca bệnh trên hệ thống Vitimes đầy đủ và kịp thời, thống kê báo cáo quý đúng thời gian quy định. Đồng thời, phối hợp các cơ sở y tế cả công lập và tư nhân tăng cường công tác phát hiện, chuyển gửi người nghi lao, áp dụng kỹ thuật chẩn đoán lao bằng GeneXpert để tăng cường phát hiện người bệnh lao, lao kháng thuốc. Tiếp tục triển khai hoạt động giám sát thường quy, giám sát hỗ trợ của tuyến tỉnh tới quận, huyện và từ quận, huyện xuống xã, phường góp phần duy trì và củng cố mạng lưới chống lao. Mặt khác, tập trung hỗ trợ các đơn vị trong việc quản lý điều tiết sử dụng thuốc chống lao hàng 1 bằng nguồn BHYT để bảo đảm có đủ thuốc sử dụng cho người bệnh, đáp ứng các điều kiện về thanh quyết toán với cơ quan BHXH theo quy định, tăng cường hơn nữa công tác kiểm soát nhiễm khuẩn lao tại tất cả cơ sở chống lao.

Nhằm hướng tới các mục tiêu của chương trình chống lao quốc gia là chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, hệ thống phòng, chống lao thành phố tiếp tục tuyên truyền, thu hút sự quan tâm của cộng đồng về tình hình bệnh lao, lao/HIV và lao kháng đa thuốc; tăng cường cam kết và đầu tư nguồn lực của các cấp chính quyền cho công tác phòng, chống lao. Cùng với đó, xã hội hóa công tác chống lao; hoạt động giáo dục truyền thông cần thường xuyên hơn trên các phương tiện thông tin đại chúng, tăng cường các nội dung và hình thức truyền thông để người dân hiểu đúng về lao, giảm kỳ thị và tự kỳ thị, nâng cao nhận thức và ý thức trong việc điều trị…

VŨ DUYÊN