Mới đây, dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Đặc xá do Bộ Công an chủ trì xây dựng đã hoàn thành và được đăng trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Công an để lấy ý kiến đóng góp của nhân dân trong thời gian 2 tháng kể từ ngày đăng. Đáng chú ý trong Dự thảo lần này, quy định về một số điều kiện của người được đề nghị đặc xá có nhiều nội dung đáng chú ý và được dư luận quan tâm.

Phó Chủ tịch UBND TP Lê Khắc Nam trao quyết định đặc xá của Chủ tịch nước cho các phạm nhân

Ngày 19-11-2018, Quốc hội khoá XIV đã thông qua Luật Đặc xá số 30/2018/QH14 thay thế Luật Đặc xá số 07/2007/QH12 ngày 21/11/2007. Các quy định của Luật Đặc xá năm 2018 đã khắc phục cơ bản những bất cập của Luật Đặc xá năm 2007, nhằm nâng cao hiệu quả của công tác đặc xá. Tuy nhiên, các quy định của Luật Đặc xá mới chỉ dừng lại ở tính nguyên tắc, cần có quy định cụ thể hơn để tổ chức thực hiện, nhất là các nội dung liên quan đến điều kiện của người được đề nghị đặc xá, hồ sơ đề nghị đặc xá, trình tự, thủ tục lập danh sách, thẩm định, thẩm tra danh sách, hồ sơ đề nghị đặc xá và thực hiện Quyết định về đặc xá, thực hiện Quyết định đặc xá đối người nước ngoài…

Do đó, tháng 12-2018, Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, xây dựng Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Đặc xá. Trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định, Bộ Công an đã tổ chức lấy ý kiến tham gia của các bộ, ngành liên quan, Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an; chỉnh lý dự thảo Nghị định và gửi Bộ Tư pháp để thẩm định.

Theo đó, Dự thảo Nghị định gồm 3 chương, 9 điều. Trong đó, Điều 4 quy định về một số điều kiện của người được đề nghị đặc xá có nhiều nội dung đáng chú ý và được dư luận đặc biệt quan tâm. Theo Dự thảo, đối với người bị kết án phạt tù có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 11 Luật Đặc xá là người đã chấp hành nghiêm Nội quy trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ, tích cực học tập, lao động, cải tạo và tất cả các quý đã đủ thời gian xếp loại trong suốt quá trình chấp hành án phạt tù đều được xếp loại khá hoặc tốt.

Người bị kết án phạt tù đã lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù quy định tại điểm a Khoản 3 Điều 11 Luật Đặc xá là người đã có hành động giúp trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự phát hiện, truy bắt, điều tra, xử lý tội phạm; cứu được tính mạng người khác hoặc tài sản lớn (có giá trị từ năm mươi triệu đồng trở lên) của Nhà nước, của tập thể, của công dân trong thiên tai, hỏa hoạn; có những phát minh, sáng kiến có giá trị lớn hoặc thành tích đặc biệt xuất sắc khác được trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện xác nhận.

Trường hợp lập công lớn trong thời gian bị tạm giữ, tạm giam mà chưa được Tòa án ghi nhận là tình tiết giảm nhẹ khi xét xử hoặc lập công lớn trong thời gian chờ đưa đến trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để chấp hành án phạt tù cũng được coi là lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù.

Người bị kết án phạt tù có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và bản thân là lao động duy nhất trong gia đình quy định tại điểm e Khoản 3 Điều 11 Luật Đặc xá là trường hợp gia đình người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, không còn tài sản gì đáng kể, không có thu nhập hoặc thu nhập dưới mức hộ nghèo hoặc có bố đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con ốm đau nặng kéo dài, không có người chăm sóc mà người đó là lao động duy nhất trong gia đình, được Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi gia đình người đó cư trú xác nhận là đúng.

Lâm Phong