Sự cần thiết của việc xây dựng bản đồ 

Là trung tâm đa dạng sinh học lớn của Việt Nam, Cát Bà là nơi cư trú của 4.048 loài động, thực vật rừng, biển; trong đó, có 154 loài được xếp vào nguy cấp, quý hiếm trong Sách đỏ Việt Nam năm 2007, Sách đỏ Thế giới và Danh mục các loài sinh vật cần được bảo vệ. Đáng chú ý, nơi đây có loài Voọc là loại linh trưởng chỉ còn tồn tại duy nhất ở Việt Nam.

Sự đa dạng về sinh học đã giúp Cát Bà có tài nguyên du lịch sinh thái nổi trội. Năm 2004, UNESCO đã chính thức công nhận danh hiệu Khu DTSQ quần đảo Cát Bà với tổng diện tích 26.140 ha, gồm: 17.040 ha phần đảo, 9.100 ha phần biển; chia thành 3 vùng gồm vùng Lõi (8.500 ha), vùng Đệm (7.741 ha) và vùng Chuyển tiếp (10.000 ha).

Tuy nhiên, hiện số liệu theo các Quyết định số 1194/QĐ-UB ngày 13-6-2005, số 1497/QĐ-UBND ngày 8-7-2005 của UBND TP Hải Phòng về việc thành lập Ban quản lý Khu DTSQ quần đảo Cát Bà và ban hành Quy chế quản lý Khu DTSQ quần đảo Cát Bà và số liệu trên bản đồ không đồng nhất.

Việc phân định ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà và phân khu chức năng của sinh quyển theo quy chế chưa được phân định rõ ranh giới, xác định tọa độ các điểm đặc trưng ngoài thực địa. Trong khi đó, Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004 đã được thay thế bằng Luật Lâm nghiệp năm 2017 nên công tác quản lý, chỉ đạo và giải quyết các tranh chấp phát sinh gặp không ít khó khăn.

Mặt khác, các phân khu của Vườn Quốc gia Cát Bà và phân vùng Khu DTSQ quần đảo Cát Bà hiện nay không đồng nhất, gây khó khăn trong công tác phối hợp tuần tra, quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng cảnh quan, hệ sinh thái, loài di truyền, ảnh hưởng đến công tác nghiên cứu khoa học; nghiên cứu, giám sát, đào tạo và giáo dục cộng đồng về bảo tồn, phát triển bền vững ở cả phạm vi địa phương, quốc gia và quốc tế.

Do đó, cần phải tiến hành việc rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà và các phân khu chức năng của Khu DTSQ để đánh giá được một cách khác quan, chính xác hiện trạng đất và rừng nơi đây; xác định rõ ranh giới trên bản đồ và ngoài thực địa.

Trên cơ sở đó, tạo ra sự thống nhất, phù hợp với các quy hoạch liên quan như: quy hoạch Vườn quốc gia Cát Bà, quy hoạch sử dụng đất huyện Cát Hải đến năm 2030, quy hoạch di tích lịch sử danh lam thắng cảnh năm 2021, phục vụ tốt công tác quản lý, bảo tồn, sử dụng bền vững nguồn lợi thiên nhiên và đảm bảo tính pháp lý để quản lý bền vững tính đa dạng sinh học động, thực vật nơi đây.

 Tạo hành lang pháp lý

Trước yêu cầu thực tiễn đặt ra, thời gian qua, Sở NN&PTNT thành phố - Cơ quan thường trực Ban quản lý Khu DTSQ quần đảo Cát Bà đã chủ trì, phối hợp với Trung tâm Điều tra quy hoạch nông – lâm nghiệp, Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Giang triển khai công trình “Rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà”.

Theo đó, phạm vi mà đơn vị tiến hành rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà được triển khai trên địa bàn 7 xã, thị trấn và một phần diện tích vùng biển giáp ranh địa giới hành chính huyện Cát Hải. Về quy mô thực hiện là toàn bộ diện tích đất giao cho Khu DTSQ quần đảo Cát Bà thuộc huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng với diện tích 26.588,6 ha, bao gồm 17.929,1 ha nội địa và 8.659,5 ha mặt biển, tổng đường ranh giới rà soát là 294,8 km.

Dựa vào các căn cứ pháp lý và thực tế, thời gian qua, Sở NN&PTNT thành phố đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, đơn vị liên quan và UBND huyện Cát Hải lần lượt tiến hành và hoàn thành các nội dung công việc liên quan đến công tác rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà.

Từ khâu thu thập các tài liệu, văn bản, bản đồ liên quan đến việc xác định đường ranh giới đến khâu rà soát, xác định, điều chỉnh ranh giới ngoài thực địa. Trong quá trình rà soát các bên đã đi đến thống nhất ranh giới giữa các chủ sử dụng đất, rừng có liên quan, đặc biệt là Vườn quốc gia Cát Bà, UBND các xã, thị trấn bằng biên bản thống nhất.

Từ đó, đi đến xác định tọa độ các điểm đặc trưng trên đường phân định ranh giới; xác định, điều chỉnh, thống nhất ranh giới, các điểm đặc trưng ngoài thực địa trên đường ranh giới và đường phân khu chức năng của Khu DTSQ quần đảo Cát Bà. Chuyển vẽ đường ranh giới đã thống nhất lên bản đồ hệ tọa độ VN2000, múi chiếu 3, kinh tuyến trục 105°45'.

Đồng thời, tổ chức các hội nghị xin ý kiến tham vấn của các cơ quan liên quan, thành lập bản đồ ranh giới tỷ lệ 1/25.000 hệ tọa độ VN2000; tổng hợp, hoàn thiện báo cáo, trình UBND TP phê duyệt kết quả “Rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà”...

Kết quả rà soát, xây dựng bản đồ Khu DTSQ quần đảo Cát Bà và các phân vùng chức năng Khu DTSQ được thực hiện đúng trình tự thủ tục theo quy định hiện hành và đề cương nhiệm vụ được UBND TP phê duyệt tại Quyết định số 3848/QĐ-UBND ngày 22-12-2021.

Xét đề nghị của Sở NN&PTNT tại Tờ trình số 12/TTr-SNN ngày 30-1-2023, ngày 27-2-2023, UBND TP đã ban hành ngày Quyết định số 524/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả “Rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà”.

Theo đó, Khu DTSQ quần đảo Cát Bà có tổng diện tích 26.418,9 ha, thuộc địa bàn 7 xã, thị trấn và vùng giáp ranh địa giới hành chính huyện Cát Hải, bao gồm 3 vùng lõi, 3 vùng đệm và 2 vùng chuyển tiếp.

Cụ thể, vùng lõi có tổng diện tích 6.278,6 ha. Trong đó, vùng lõi 1 phía Tây Bắc thuộc địa bàn xã Phù Long có diện tích 488,5ha. Vùng lõi 2 phía Đông Nam thuộc địa bàn 3 xã: Gia Luận, Trân Châu và Việt Hải, có diện tích 5.629,7 ha. Vùng lõi 3 phía Đông Nam thuộc thị trấn Cát Bà, có diện tích 160,4 ha.

Tiếp đến là vùng đệm có tổng diện tích 8.797,1 ha. Trong đó, vùng đệm 1 (đệm bao quanh) thuộc địa bàn 2 xã Phù Long và Gia Luận, có diện tích 1.902,4 ha. Vùng đệm 2 (đệm trung tâm Việt Hải) thuộc địa bàn xã Việt Hải, có diện tích là 238,3 ha. Vùng đệm 3 (đệm bao quanh) thuộc địa bàn 6 xã, thị trấn: Phù Long, Gia Luận, Trân Châu, Hiền Hào, Việt Hải, thị trấn Cát Bà, có diện tích 6.656,4 ha.

Vùng chuyển tiếp có tổng diện tích là 11.343,2 ha. Trong đó, vùng chuyển tiếp 1 (Bắc Gia Luận) thuộc địa bàn 2 xã Phù Long, Gia Luận, có diện tích là 2.249 ha. Vùng chuyển tiếp 2 thuộc địa bàn 7 xã, thị trấn: Phù Long, Gia Luận, Trân Châu, Hiền Hào, Xuân Đám, Việt Hải, thị trấn Cát Bà và diện tích vùng biển giáp ranh địa giới hành chính huyện Cát Hải, có diện tích là 9.094,2 ha…

Như vậy, bản đồ ranh giới Khu DTSQ quần đảo Cát Bà được xây dựng, đi vào sử dụng sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực cho công tác quản lý, bảo tồn, sử dụng nguồn lợi thiên nhiên; tạo hành lang pháp lý để Hải Phòng triển khai hiệu quả các chương trình, dự án có liên quan đến Khu DTSQ…

Khánh Chi

• Phê duyệt kết quả rà soát, xây dựng bản đồ ranh giới Khu dự trữ sinh quyển quần đảo Cát Bà