Ngày 11-9, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã quyết định kể từ ngày 26-9 sẽ áp thuế trừng phạt 35% lên các loại vỏ ô tô do Trung Quốc sản xuất, sau đó giảm xuống 30% vào năm thứ hai và 25% vào năm thứ ba. Được biết, năm ngoái, Mỹ bỏ ra tới 1,8 tỉ USD nhập 46 triệu lốp xe giá rẻ từ Trung Quốc. Vì vậy, quyết định tăng thuế của ông Obama được xem là khá bất ngờ bởi chưa đầy hai tuần nữa Mỹ sẽ đăng cai hội nghị thượng đỉnh G20 bàn về biện pháp chống khủng hoảng kinh tế, trong đó có bài trừ bảo hộ mậu dịch. Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cũng sẽ có mặt tại hội nghị.

Trước đó, vào ngày 9-9, Bộ Thương mại Mỹ đã áp mức thuế trừng phạt từ 11% đến 31% lên thép ống nhập khẩu từ Trung Quốc. Bộ Thương mại Mỹ cho rằng các nhà sản xuất Trung Quốc nhận được trợ cấp lớn từ chính phủ, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không công bằng, gây nhiều thiệt hại cho các công ty thép Mỹ. Số liệu thống kê cho thấy trong giai đoạn 2006 - 2008, giá trị thép ống Trung Quốc xuất sang Mỹ đã tăng từ 632 triệu USD lên 2,6 tỉ USD.

Hai quyết định tăng thuế bất ngờ nói trên nhằm vào lốp xe và thép của Trung Quốc đã châm ngòi cho cuộc chiến thương mại giữa hai nước. Trung Quốc hôm 11-9 đã kịch liệt phản đối cái mà họ gọi là “chủ nghĩa bảo hộ thương mại nặng nề” của Mỹ. Giới chức Trung Quốc cho hay ngành công nghiệp lốp xe của họ sẽ thiệt hại khoảng 1 tỷ USD và mất đi khoảng 100.000 việc làm. Vì vậy, nước này đã “trả đũa” bằng cách kiện Mỹ lên WTO, đồng thời tiến hành các biện pháp chống bán phá giá đối với phụ tùng xe hơi và thịt gà nhập từ Mỹ.

Trung Quốc đã trách cứ cá nhân Tổng thống Mỹ Obama không tôn trọng các cam kết khi tiến hành một loạt các biện pháp tăng thuế lên hàng Trung Quốc. Nhưng theo các nhà phân tích, ông Obama đã rất “đau đầu” trước khi đặt bút ký đồng ý cho tăng thuế. Lý do là ông đã phải chịu sức ép rất lớn đòi áp thuế trừng phạt đối với vỏ xe nhập khẩu từ Trung Quốc, nguyên nhân khiến Mỹ mất hơn 5.000 việc làm kể từ năm 2004. Để lấy lòng giới nghiệp đoàn, qua họ tác động lên các nghị sĩ nhằm tranh thủ sự ủng hộ cho kế hoạch cải tổ hệ thống y tế đang bị “kẹt” tại Quốc hội, ông Obama đành phải “hy sinh” quan hệ thương mại với Trung Quốc.

Cũng theo các nhà phân tích, quyết định tăng thuế đánh vào lốp xe và thép Trung Quốc của Mỹ sẽ tạo ra “quả đắng” cho nước này, vì Trung Quốc có nhiều thứ để đem ra mặc cả lại. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Mỹ với kim ngạch buôn bán hai chiều năm ngoái lên tới 407 tỉ USD, trong đó Trung Quốc xuất 337 tỉ USD. Trung Quốc cũng là chủ nợ lớn nhất của Mỹ, đang nắm giữ hơn 760 tỉ USD giá trị trái phiếu chính phủ Mỹ. Washington hiện rất cần sự hợp tác của Bắc Kinh trong cuộc giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran và CHDCND Triều Tiên.

Ngoài ra, giới phân tích cũng cho rằng, biện pháp tăng thuế của ông Obama chưa chắc đã cứu được ngành công nghiệp lốp trong nước và cải thiện tình trạng việc làm ở Mỹ. Dự kiến có tới 100.000 người Mỹ làm việc trong lĩnh vực nhập khẩu, phân phối và bán lẻ lốp xe bị ảnh hưởng. Đó là chưa kể việc nhiều người thu nhập thấp không thể mua nổi vỏ xe giá 150 USD do Mỹ sản xuất, trong khi hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có giá chỉ 50 USD. Nhật báo phố Wall của Mỹ cũng đăng bài nêu rõ, các biện pháp trừng phạt liên quan của Mỹ sẽ "giáng đòn trầm trọng nhất" cho một bộ phận người tiêu dùng nước này.