Với bề dày lịch sử, Việt Hải được ngư dân vô tình phát hiện mang trong nó một nguồn tài nguyên nước ngọt đầy ăm ắp nên đã định cư sinh sống.

Chỉ vỏn vẹn khoảng 150ha nằm sâu trong Vườn quốc gia Cát Bà, khung cảnh đặc biệt nơi đây mang một vẻ đẹp hữu tình rất riêng, và đặc biệt còn lưu giữ những giá trị tuyệt vời về lịch sử - văn hóa; là điểm đến dành cho những tâm hồn yêu thiên nhiên.

Vốn nằm khá sâu trong lòng “đảo ngọc” nên ít du khách được nghe, được đặt chân tới điểm du lịch vô cùng độc đáo, hấp dẫn này. Được thiên nhiên ưu ái, ban tặng những ngọn núi đá vôi hùng vĩ, những con suối trong vắt, những cánh rừng già và cả bãi biển trong xanh, ngôi làng cổ đặc biệt yên bình cùng với đời sống bình dị của người dân bản địa.

Cách trung tâm thị trấn Cát Bà khoảng 10km, hiện vẫn chưa có đường bộ trực tiếp vào làng. Muốn đến bằng cách này, du khách phải đi xuyên qua Vườn quốc gia bằng con đường nằm sâu trong rừng dài khoảng 12km. Với hình thức này, chỉ cần mua vé với giá 80.000 đồng/người. Ngoài ra, cách phổ thông nhất là đi ca-nô tiếp cận làng từ phía biển.

Đến Việt Hải, điều khiến du khách thích thú nhất ngoài khung cảnh thiên nhiên kì vĩ, hoang sơ, đólà không gian yên tĩnh, an lành hiếm thấy ở bất cứ khu du lịch nào. Không xô bồ, vội vã, bon chen hay sống vội như ở thành thị, người dân làng cổ rất hiếu khách và chân thành theo cách cổ xưa ông cha để lại.

Làng hầu như không có tội phạm và tệ nạn xã hội. Các ngôi nhà đều mở cửa suốt đêm ngày, ngay cả khi chủ nhà đi vắng cả tuần thì cửa cũng không cần phải khóa. Cộng đồng ở đây gắn kết vô cùng bền chặt. Bất cứ một gia đình nào cần sự giúp đỡ, cả làng sẽ sẵn sàng có mặt và giúp. 

Lại có tại đây những hình ảnh xa xưa đầy ấm áp nhưng có lẽ đã dần biến mất trong xã hội hiện đại. Đó là những ngôi nhà lợp rạ, mái tranh; vách trát bằng đất hay ghéo bằng gỗ và căn bếp chỉ đun nấu bằng củi... Hiện trong làng vẫn còn khoảng 80 ngôi nhà được làm đơn giản như vậy.

Cũng vì thế mà nhiều du khách cảm thấy bị hút hồn bởi không gian sống không thấy có muộn phiền như thế này. Cũng giống như tổ tiên xưa kia, dân làng kiếm sống bằng nghề đánh cá, trồng trọt và chăn nuôi.

Là xã vùng sâu, khó khăn nhất của huyện Cát Hải nhưng xem ra cư dân ở đây lại có vẻ rất vừa lòng với cuộc sống nghèo vật chất nhưng giàu nghĩa tình của mình. Sống chia sẻ cùng nhau, không toan tính, vụ lợi, làm giàu giữa núi rừng và biển cả. Có lẽ cũng chính nhờ nét sinh hoạt văn hóa này mà khách du lịch nước ngoài tìm đến làng cổ Việt Hải ngày một đông.

Những năm gần đây, hàng chục nghìn người, nhiều nhất là châu Âu đã tìm đến tham quan và trải nghiệm vùng đất hoang sơ nằm giữa khu dự trữ sinh quyển thế giới, rừng quốc gia Cát Bà.

Được sự tư vấn của ngành Du lịch, người Việt Hải giờ cũng bắt đầu tỏ ra khá nhạy bén khi bắt tay làm du lịch. Làng quyết định cử một nhóm người đi Hà Nội, vào tận TP HCM để học cách làm và áp dụng cho làng. Những chiếc xe đạp địa hình mua từ trung tâm thành phố Hải Phòng được đưa về phục vụ du khách đạp xe ngắm làng, leo núi. Nhiều hộ còn chuyển sang làm homestay hoặc hướng dẫn viên, kinh doanh xe điện đưa đón khách. Nhờ thế, cuộc sống của người dân cũng có nhiều thay đổi, thu nhập ổn định hơn trước.

Một điều rất độc đáo nữa là du khách sau khi đi tham quan núi rừng, nghỉ chân ở các homestay, nhà nghỉ bình dân sẽ rất an tâm đặt người dân đảm nhận dịch vụ nấu ăn từ chính rau họ tự trồng, gà, vịt tự nuôi… 

Thậm chí, các già làng còn chọn ra được gần chục chàng trai, cô gái địa phương gửi về thị trấn Cát Bà để cập nhật tiếng Anh thông dụng. Người dân Việt Hải đang vô cùng háo hức làm du lịch theo phong cách riêng với ước mơ biến ngôi làng của mình thành một “đảo du lịch” độc đáo trong nay mai.

Một trải nghiệm được khá nhiều du khách yêu thích nữa, đặc biệt là du khách nước ngoài khi đến làng chài là được hóa thân thành một ngư dân đi thuyền thu hoạch tôm, cá, hoặc có thể trải nghiệm làm nông dân gắn với những cánh đồng xanh mướt. Khách sẽ được tham gia cày ruộng, ghé thăm trang trại chăn nuôi trâu, bò, lợn, gà… để cho chúng ăn.

Còn nữa, điều không thể bỏ qua khi đến Việt Hải đó là thưởng thức những món ăn đặc sản. Người dân không chỉ thân thiện hiếu khách mà còn có tay nghề tạo ra những món ăn đặc biệt thơm ngon từ tôm hùm, cá song, sam biển, tu hài, bề bề, cá hồng, cá giò...

Với những vẻ đẹp nguyên sơ và tấm lòng hiếu khách, làng chài nhỏ bé Việt Hải đang góp sức cho du lịch Cát Bà và du lịch Hải Phòng nói chung khởi sắc.

Lan Phương