Khai quật một hố chôn tập thể ở Bosnia

Ratko Mladic là một trong số các lãnh đạo quân sự và chính trị cấp cao của phe người Serbia trong cuộc chiến Bosnia 1992-1995. Ông ta nổi tiếng với vụ tàn sát lớn nhất trong cuộc chiến Bosnia ở Srebrenica năm 1995. Trong bốn năm trước đó, ông cũng là nhân vật sắt đá nhất trong các chiến dịch của nhà lãnh đạo Milosevic hòng duy trì sự thống nhất của Liên bang Nam Tư trước những nỗ lực ly khai của Bosnia, Croatia và Kosovo.

Ngược trở lại thời gian, vào tháng 6-1991, nhiều tuần trước khi những cuộc chiến tranh nổ ra ở Nam Tư với các cuộc đụng độ tại Slovenia, sĩ quan Mladic - từng tốt nghiệp Học viện quân sự Belgrade - được bổ nhiệm làm tư lệnh quân Nam Tư đồn trú ở Knin, một tỉnh ở tây nam Croatia. Trong vòng 6 tháng, ông ta đã giúp Tổng thống Milosevic chia cắt Croatia, duy trì quyền kiểm soát ở một phần tư đất nước và chuẩn bị đánh chiếm thị trấn Vukovar bên bờ sông Danube. 

Nhà lãnh đạo Milosevic đã nhận ra khả năng quân sự và “phong cách Bonaparte” của vị tướng 50 tuổi nên rút Mladic khỏi Croatia, đưa ông ta trở về quê nhà Bosnia. Theo các hồ sơ quân sự được tiết lộ ở Toà án The Hague, Mladic trở thành tư lệnh quân đội người Serbia ở Bosnia tháng 5-1992 khi ông Milosevic nắm quyền tối cao ở Belgrade. Một quan chức cấp cao của LHQ, người từng có thời gian ở bên cạnh Mladic vào những ngày đầu tại Knin, tả lại trên báo Guardian (Anh) rằng “ông ta là một kẻ tâm thần, cực kỳ thông minh và có khuynh hướng bạo lực dữ dội”. 

Mladic những năm 90 (trái) và sau khi bị bắt

Sau khi Ratko Mladic được bổ nhiệm, những cuộc thanh trừng sắc tộc đẫm máu diễn ra ở Bosnia. Cuối năm 1992, những chiến dịch blitzkrieg (tấn công sấm sét) của ông ta đã dẫn tới cái chết của hàng chục nghìn người Bosnia Hồi giáo, hai triệu người khác phải rời bỏ nhà cửa, cướp bóc diễn ra khắp nơi, những nghĩa địa và thánh đường bị hủy hoại. Quân đội của Mladic kiểm soát 70% Bosnia và trục xuất hầu hết những người không phải sắc tộc Serbia. Hiện giờ tại The Hague, Mladic phải đối mặt với 15 lời buộc tội bao gồm các tội thảm sát, giết người, diệt chủng, bắt cóc...

Bản thân Ratko Mladic ra đời trong một thời kỳ đẫm máu. Khi ông ta lên 3 tuổi thì cha (một nông dân) bị giết trong một cuộc đột kích ngôi làng Bradina ở Bosnia. Cái chết của người cha đã ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hình thành tính cách của Mladic sau này, cộng thêm một thảm kịch gia đình nữa vào năm 1994 khi con gái yêu, Ana, 23 tuổi, một sinh viên y khoa ở Belgrade, tự sát vào lúc cuộc chiến Bosnia khốc liệt nhất. Các nhà phân tích tâm lý cho rằng cái chết của Ana càng là lý do khiến Mladic thêm điên cuồng, dẫn đến tình trạng bạo lực lan tràn ở các vùng mà đội quân của ông ta chiếm đóng.

Sau chiến tranh, Mladic vẫn sống bình thường ở một khu ngoại ô giàu có tại Belgrade. Chỉ từ năm 2002, ông mới bắt đầu biến mất, có lẽ do lo sợ trả thù. Sau một thời gian dài, chính quyền Serbia đã bắt đầu săn lùng các nhân vật bị cáo buộc giết thường dân thời chiến và đã trao một số lãnh đạo cảnh sát, quân sự cho Toà án The Hague.