Thời tiết vào Thu, người dân thành phố Cảng và du khách dịp này không khỏi xao xuyến bởi những con phố cổ kính, ngửi mùi hoa sữa nhẹ nhàng bên những cốc trà cúc mang đậm vị Hải Phòng mà chẳng nơi nào có được. Du lịch Hải Phòng nổi tiếng với sản phẩm food tour, đem lại những trải nghiệm về các món ăn mang đậm bản sắc văn hoá đường phố của người Hải Phòng bên cạnh các món ăn chế biến từ nguồn hải sản ngon nhất tời từ vùng biển Cát Bà, Đồ Sơn… Nhưng sẽ thật thiếu sót nếu không nhắc đến một món ăn rất quen thuộc nhưng khác biệt: Xôi khúc.

Nhắc tới xôi hay xôi khúc, hẳn từ trẻ nhỏ tới người già đều biết rõ về món ăn đã có chiều dài lịch sử gắn liền với người dân lao động. Mỗi sáng tinh mơ hay đêm về, tiếng rao: “Ai xôi khúc nóng đơiiii! Xôi khúc nóng nàoooo” đã trở nên quen thuộc với mỗi người.

Nguyên liệu để tạo ra món xôi khúc gồm: Gạo nếp cái hoa vàng, đậu xanh, thịt lợn và lá tầm khúc. Tầm khúc là loại rau ăn được nhưng không được trồng ăn như các lọai rau khác mà thường mọc dại ven luống đậu đỗ. Người xưa đã biết lấy cây tầm khúc có mùi thơm đặc trưng, đem về giã nhuyễn rồi trộn với bột gạo nếp, thành một thứ bột có rau xanh, thêm đậu xanh đồ chín và 1 miếng mỡ phần, chút hạt tiêu.. đem vo tròn lại, rồi lăn qua lớp gạo nếp ngâm kỹ đồ thành xôi. Cái tên xôi khúc ra đời từ đó. Xôi khúc muốn ngon phải nấu trong chõ đất. Sự hòa quyện giữa thịt mỡ lợn trắng luộc tới nhừ, bọc với nhân đỗ xanh, bột tẻ và lá tầm khúc. Chiếc chõ đất giữ nhiệt làm nóng hôi hổi, chín đều. Món ăn thơm ngon nóng hổi trong ngày đông giá rét có sức hấp dẫn tới không thể quên. Xôi khúc thường được ủ trong chõ và ăn nóng, ngoài ra còn được gói bằng lá chuối xanh mướt để mang về, làm quà cho người thân, bạn bè.

Chõ xôi khúc toả ra mùi thơm đi suốt cùng bao thế hệ người dân lao động. Ngày nay, tiếp nối văn hoá truyền thống và nâng tầm thưởng thức, người Hải Phòng đã đưa xôi khúc trở thành món quà, món ăn được gửi đi khắp muôn nơi mang theo sự tự hào về ẩm thực đất Cảng.

 ANH DŨNG