Thuốc lá điện tử đang ào ạt tấn công lớp trẻ và xâm lấn với tốc độ chưa từng có vào học đường. Để ngăn chặn, đẩy lùi hiểm họa mới này, nhiều chuyên gia đang đề cập rất nhiều đến chiến lược “Kiềng ba chân” giữa: Gia đình, nhà trường và xã hội.

Tại Hải Phòng, kinh doanh, mua bán các thiết bị, bộ dụng cụ thuốc lá điện tử hiện rất dễ dàng, đơn giản chỉ với việc truy cập vào các trang mạng Facebook, Shopee là sẽ có ngay những tài khoản công khai như: “Vape pod Hải Phòng”, “Vape Club Hải Phòng”, “Vape Hải Phòng- Thuốc lá điện tử giá rẻ”… Theo đó, “vape” và “pod” là tên gọi của hai sản phẩm thuốc lá điện tử sử dụng tinh dầu được pha chế bằng những cách khác nhau song đều chứa chất nicotin. Giá bán dao động từ vài chục nghìn đồng đến vài trăm nghìn đồng cho 1 thiết bị, dụng cụ hút hoặc một lọ tinh dầu 30 ml sử dụng trong các vape, pod.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được thiết kế khá đa dạng như hình cây bút, chiếc USB nhỏ gọn nhiều màu, bắt mắt, nên học sinh dễ dàng sử dụng hoặc mang vào lớp mà không bị phát hiện. Ngoài ra, các đối tượng sản xuất còn hướng đến cá nhân hóa sản phẩm bằng cách tạo rất nhiều hương thơm (hương ổi, chuối, cam, bạc hà, vani, dưa lưới, trà đào,…) để đánh trúng vào tâm lý tò mò, thích trải nghiệm cái mới của học sinh, sinh viên. Đáng nguy hiểm nữa là thanh, thiếu niên cho rằng tinh dầu thơm thì không “có vấn đề” mà không biết trong đó có chứa nicotine - một chất gây nghiện mạnh.

TS.BS Đàm Đức Thắng, Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hải Phòng cho biết: Tất cả sản phẩm thuốc lá đều gây hại cho sức khoẻ. Riêng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng lượng nicotine và các hóa chất độc hại thậm chí còn cao hơn. Nicotine là một hợp chất hóa học gây nghiện cao giống như cocaine hoặc heroin. Khi một người hít phải, chúng sẽ nhanh chóng được hấp thu qua các mạch máu trong phổi và sau đó đến não chỉ trong 10 giây. Theo thời gian, khi người sử dụng thuốc lá “thế hệ mới” tiếp xúc quá nhiều với nicotine sẽ dẫn tới những vấn đề liên quan tới lưu thông máu và bộ máy tiêu hoá; mắc các bệnh lý về tim, nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2, viêm phổi, đau khớp, lão hoá sớm… Bên cạnh đó, nicotine còn được chứng minh làm suy yếu sự trưởng thành não bộ với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài làm rối loạn nhận thức và cảm xúc, suy giảm nghiêm trọng khả năng học tập. Thông tin mới nhất từ Sở Y tế Hải Phòng cho thấy, chỉ riêng năm 2023, số người bệnh phải nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là 114 người.

Trước tình trạng đáng báo động về thuốc lá điện tử xâm nhập học đường, ngày 21/5/2024, Bộ Y tế đã ban hành công văn gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tổ chức hoạt động hưởng ứng Ngày Thế giới không thuốc lá 31/5, Tuần lễ quốc gia không thuốc lá 25-31/5/2024 và tăng cường thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Theo đó, Bộ cho biết, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 hiện tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Trước đó, vào ngày 13/5/2024, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Công điện số 47/CĐ-TTg về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Theo Bí thư Đoàn Thanh niên Trường THPT Hàng hải Nguyễn Đức Du, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc thanh, thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử. Đơn cử như các em hút theo trào lưu, qua lời rủ của bạn bè, thể hiện bản thân; tò mò về các loại hương thơm của tinh dầu sử dụng trong vape, pod thậm chí giải tỏa căng thẳng của học tập, quan hệ gia đình, bạn bè… Muốn ngăn chặn vấn nạn này, vai trò của nhà trường vô cùng quan trọng. Hơn ai hết, đội ngũ các thầy cô giáo chính là người sâu sát nhất, nắm chắc nhất việc học sinh của mình có sử dụng thuốc lá điện tử hay không để từ đây có biện pháp xử lý, giáo dục. Bên cạnh đó, tại các giờ sinh hoạt lớp và hoạt động ngoại khoá, giáo viên phối hợp với Đoàn Thanh niên nhà trường còn có nhiệm vụ đặc biệt quan trọng nữa là truyền thông tác hại của thuốc lá điện tử cho học sinh đồng thời cùng với cha mẹ học sinh, trao đổi cung cấp thông tin, biểu hiện bất thường và cách xử lý giáo dục con em, giúp các em tránh xa những tệ nạn xã hội và định hướng một lối sống đẹp, lành mạnh.

Bên cạnh đó, yếu tố xã hội cũng có ý nghĩa quyết định. Được biết UBND thành phố vừa ban hành Công văn 1107/UBND-VX, yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội, doanh nghiệp trên toàn địa bàn tích cực phổ biến thông tin về tác hại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tới công chức, viên chức, người lao động tại cơ quan, đơn vị, nhất là trong học sinh, sinh viên; giám sát, ngăn chặn kịp thời việc sử dụng các sản phẩm này tại các cơ quan, công sở, các cơ sở giáo dục - đào tạo. Cùng với đó, Sở Công Thương, Cục Quản lý thị trường Hải Phòng và các cơ quan, đơn vị liên quan thường xuyên kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi buôn lậu, vận chuyển, tàng trữ, buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được phép kinh doanh, sử dụng trên thị trường Việt Nam.

Thông tin mới nhất, Thành Đoàn Hải Phòng đang tổ chức nhiều hoạt động phòng, chống thuốc lá điện tử trong thanh, thiếu niên, đặc biệt là vào thời điểm học sinh, sinh viên nghỉ hè.

LINH ANH